ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ prin.gr
«Είσαι άνθρωπος που σου αρέσει η δυναμική επικοινωνία; Σου αρέσουν οι προκλήσεις και θέλεις να πετυχαίνεις τους στόχους σου; Τώρα μπορείς να κάνεις ένα δυναμικό επαγγελματικό ξεκίνημα …». Πρόκειται για μια από τις πιο κλασικές αναρτήσεις της πολυεθνικής εταιρείας ευρέσεως εργασίας Manpower Ελλάδας, όταν πρόκειται για αναζήτηση «δυναμικών υποψήφιων που θα στελεχώσουν τη θέση του «Call Center Advisor».
Ο κλάδος των κολ σέντερ ή τηλεφωνικών κέντρων είναι ένας από τους ραγδαία ανερχόμενους στον τομέα των υπηρεσιών και πεδίο εφαρμογής των πιο ακραίων και ληστρικών πρακτικών του κεφαλαίου όσον αφορά στις εργασιακές σχέσεις, τις συνθήκες ενοικίασης μισθωτής εργασίας, την εντατικοποίηση και τα περιβάλλοντα εργασίας, που παραπέμπουν ευθέως σε σύγχρονα εργασιακά κάτεργα.
Η μαζική εισβολή των κολ σέντερ στην εργασιακή πραγματικότητα της Ελλάδας ξεκίνησε από την εποχή που οι τράπεζες αποφάσισαν να «ψαρέψουν» μαζικά πελάτες την προηγούμενη δεκαετία, με δόλωμα τις πιστωτικές κάρτες. Στη συνέχεια, ήταν η σειρά των τηλεπικοινωνιακών εταιρειών, τόσο στη σταθερή όσο και την κινητή τηλεφωνία, που ήθελαν να πείσουν τους καταναλωτές να αλλάξουν πάροχο. Τελευταία στο χορό έχουν μπει οι εναλλακτικοί πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας που επιδιώκουν να αποσπάσουν πελάτες από τη ΔΕΗ.
Εκτός από την Manpower, ηγετικό ρόλο διαδραματίζουν στο χώρο των κολ σέντερ και άλλες εταιρείες που απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους σε συνθήκες άγριας εκμετάλλευσης. H εταιρία e-value, για παράδειγμα, μέλος του Ομίλου OTE – Cosmote, δραστηριοποιείται από το Σεπτέμβριο του 1999 στην παροχή υπηρεσιών Contact Center, με την έδρα της να βρίσκεται στην Ξάνθη (!), αν και το μεγάλο της υποκατάστημα λειτουργεί στον Αγ. Στέφανο Αττικής. Ο κύκλος εργασιών της χρήσης 2015 ανήλθε σε 70,6 εκατ. ευρώ αυξημένος κατά 52,9% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Τα καθαρά κέρδη ανήλθαν σε 5,4 εκατ. ευρώ, πολλαπλάσια από τα 913.000 ευρώ του 2014! Αλλά και η Μέλον Τεκνόλοτζις, η οποία όπως δηλώνει παρέχει υπηρεσίες που καλύπτουν τόσο εισερχόμενες όσο και εξερχόμενες καμπάνιες, με έμφαση σε ενημέρωση οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις, telemarketing και εξυπηρέτηση πελατών. Παρέχει σχεδόν μονοπωλιακά προσωπικό με επινοικίαση στις συστημικές τράπεζες (Εθνική, Πειραιώς, Άλφα, Γιούρομπανκ), την διατραπεζική Δίας κ.α.
Η πιάτσα των κολ σέντερ τα έχει όλα. Τηλεφωνικά κέντρα φαντάσματα που δε συνάπτεται σύμβαση εργασίας εξ αρχής ή και ποτέ, και όλα εξαρτώνται από το αν ο εργαζόμενος θα «είναι παραγωγικός», δηλαδή αν θα πουλήσει ό,τι είναι το εκάστοτε προωθούμενο προϊόν. Εταιρείες χωρίς ταμπέλες, έδρα, επωνυμία, που απασχολούν εργαζομένους με άθλιες συνθήκες, τον έναν πάνω στον άλλο, με σεκιουριτάδες στην είσοδο να ελέγχουν ποιος μπαινοβγαίνει. Αλλά και «επίσημα» κεντρικά γραφεία εταιρειών ή επινοικιαζόμενα τηλεφωνικά κέντρα, που χρηματοδοτούνται από μεγάλες εταιρείες κινητής ή σταθερής τηλεφωνίας και δορυφορικής τηλεόρασης, με συμβάσεις ημέρας ή μήνα, ποτέ με την ίδια την εταιρεία αλλά με το συνεργαζόμενο τηλεφωνικό κέντρο/ενδιάμεση εταιρεία ή την εταιρεία επινοικίασης.
«Τα κολ σέντερ είναι οι μνημονιακότεροι όλων των χώρων δουλειάς», είπαν χαρακτηριστικά στο Πριν εργαζόμενοι στο χώρο, μέλη της Αγωνιστικής Πρωτοβουλίας Radical IT, που δραστηριοποιείται στον κλάδο τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής. Πώς όμως κυλάει η εργασιακή πραγματικότητα μέσα σε ένα κολ σέντερ; Τι βιώνουν οι νέοι στην συντριπτική πλειοψηφία, εργαζόμενοι; Ποια είναι τα ωράρια, και ποιες οι συνθήκες πίεσης και εντατικοποίησης που επιβάλει η εργοδοσία;
Αποκαλυπτική ήταν η συνομιλία του Πριν με έναν εργαζόμενο στον αριθμό εξυπηρέτησης οικιακών πελατών του ΟΤΕ, 13888. Ο Γιώργος είναι ένας από τους νέους που βρήκαν εργασία στο αντικείμενο αυτό. Έστειλε το βιογραφικό του στην εταιρεία e-value, και μετά από τη σχετική συνέντευξη του είπαν ότι προσλαμβάνεται. Πέρασε όμως πρώτα από την… Manpower,όπου υπέγραψε την μηνιαίας διάρκειας σύμβαση, η οποία ανανεώνεται μετά από έγκριση του ΟΤΕ, κάθε μήνα. Αυτή είναι η «ρουτίνα» που αναμένει τους περισσότερους νέους που επιλέγουν να βγάλουν ένα μεροκάματο στον τομέα του κολ σέντερ. Αρκετοί ξεκινούν για μια περιστασιακή απασχόληση, αλλά οι συνθήκες της ζωής τους αναγκάζουν να κρατηθούν στη δουλειά αυτή για αρκετά χρόνια, και μάλιστα με ανανεωνόμενες συμβάσεις μηνός ή διμήνου, αν και κάποιες εταιρείες, όπως η e-value, επιλέγουν να μετατρέψουν τις συμβάσεις σε αορίστου. Αυτό κυρίως για δύο λόγους: Το δεύτερο μνημόνιο δεν προβλέπει αποζημίωση για όσους δεν συμπληρώνουν έστω 1 έτος εργασίας, αλλά και αρκετοί εργαζόμενοι δεν αντέχουν το καθεστώς εργασίας και οδηγούνται σε παραίτηση.
Το εργασιακό περιβάλλον στο 13888 του ΟΤΕ ποικίλει και αυτό κυρίως σχετίζεται με το αντικείμενο εργασίας, και επομένως με την προέλευση των προϊστάμενων. Πιο συγκεκριμένα, στην εξυπηρέτηση πελατών σταθερής τηλεφωνίας, όπως μας λέει ο Γιώργος, τιμ λίντερς (επικεφαλής ομάδας) είναι κυρίως εργαζόμενοι στον ΟΤΕ όπου το κλίμα είναι πιο ανεκτικό, αλλά στον τομέα των τηλεφωνικών πωλήσεων οι περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν από «πάνω» τους τιμ λίντερς της e-value με πιο «σκληρή» αντιμετώπιση.
Ποιες είναι όμως οι συνθήκες εργασίας στο κτίριο του ΟΤΕ στην πλατεία Βικτωρίας; Ας δούμε την περίπτωση των διαλλειμάτων. Για τους εργαζόμενους της e-value το προβλεπόμενο διάλλειμα ανέρχεται συνολικά σε 35 λεπτά στο 6ωρο. Αλλά για τις άλλες δύο μεγάλες εταιρείες του κλάδου, την Manpower και την Μέλον, είναι ακόμα λιγότερο, μόλις 25 λεπτά. Σε άλλες εταιρείες που κυρίως κάνουν πωλήσεις, ο χρόνος διαλλείματος για πεντάωρη εργασία είναι 15 λεπτά. Αυτός ο χρόνος συνήθως «σπάει» σε δύο μικρότερα διαλλείματα. Εάν κάποιος εργαζόμενος αργήσει κάποια λεπτά, καλείται να τα αναπληρώσει στο τέλος της βάρδιας του! Επίσης σε πολλές περιπτώσεις, όχι μόνο στο κτίριο του ΟΤΕ Βικτώριας, αλλά και σε άλλους εργασιακούς χώρους κολ σέντερ, συχνά οι εργαζόμενοι… αιτούνται για να βγουν διάλλειμα. Εάν είναι ήδη σε διάλλειμα αριθμός μεγαλύτερος από τον «επιτρεπόμενο», τότε ο επικεφαλής του τμήματος «απαγορεύει» την έξοδο, υιοθετώντας έτσι μια λογική… ροτέισιον (κυκλική εναλλαγή) των εργαζόμενων με πρώτιστο μέλημα τις ανάγκες της υπηρεσίας και όχι τις ανάγκες του προσωπικού.
Βασική παράμετρος της εντατικοποίησης είναι οι απαιτήσεις της εργοδοσίας για το στόχο των τηλεφωνικών κλήσεων. Στην περίπτωση του 13888 και της e-value, ζητούμενο είναι σε κάθε βάρδια του ο εργαζόμενος να απαντά έως και 60 κλήσεις, ενώ ως «βέλτιστος» χρόνος θεωρούνται τα 4 λεπτά. Κατά μέσο όρο οι περισσότεροι εργαζόμενοι πιέζονται να «βγάλουν» μέσα στη βάρδια τους τουλάχιστον 50 κλήσεις, ανεξάρτητα από το πρόβλημα που καλούνται να εξυπηρετήσουν ή τον πελάτη που θα τους τύχει.
Σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις εξερχόμενες κλήσεις, οι συνθήκες εργασίας είναι ακόμα πιο πιεστικές. Μιλώντας στο Πριν η Δήμητρα, εργαζόμενη σε μία σχετικά «μικρή» εταιρεία κολ και κόντακτ σέντερ, που εξυπηρετεί μεγάλη εταιρεία τηλεπικοινωνίας, περιέγραψε ένα άκρως πιεστικό περιβάλλον εργασίας που φτάνει τους εργαζόμενους συχνά στα όριά τους. Πρόκειται για εταιρεία προώθησης προϊόντων σε «κρύο» (νέο) ή «ζεστό» (υφιστάμενο) πελατολόγιο, όπως είναι η αργκό του επαγγέλματος. Οι πρώτες συμβάσεις πάντοτε είναι μηνιαίας διάρκειας, ώστε να τεστάρονται οι ικανότητες και οι αντοχές των εργαζομένων. «Τρως πολύ βρίσιμο στην αρχή και εάν τελικά τα καταφέρεις και ανταπεξέλθεις και κλείσεις πελάτες, τότε μπορεί να συνεχίσεις». Μπορεί να παρέχεται ασφάλιση αλλά οι μισθοί είναι άθλιοι, καθηλωμένοι στα επίπεδα κάτω της φτώχειας. Χαρακτηριστικά, ένας νέος κάτω των 25 ετών για πεντάωρη εργασία αμείβεται με 366 ευρώ μικτά ή 309 ευρώ καθαρά, ενώ αναλόγως αυξάνονται για οκτάωρη βάρδια. Συχνά οι εργαζόμενοι ωθούνται στις υπερωρίες για «κάτι καλύτερο στο μισθό», ή όπως τους λέει η εργοδοσία «να βγάλουμε δουλειά για να έχουμε να πληρωθούμε». Με αυτό το πρόσχημα το προσωπικό καλείται ακόμα και Σάββατο ή αργίες να εργαστεί.
Οι στόχοι στα λεγόμενα πωλησιακά κολ σέντερ είναι ασφυκτικοί. Για παράδειγμα, στόχος της ημέρας θεωρείται, ανάλογα με τις «καμπάνιες», το κλείσιμο τριών τουλάχιστον πελατών, ενώ στόχος υπάρχει και στις κλήσεις. Για «πωλησιακές» καμπάνιες (πώληση κάποιου προϊόντος) απαιτούνται τουλάχιστον εφτά κλήσεις ανά ώρα, ενώ για ενημερωτικές (π.χ. ενημέρωση για λήξη λογαριασμού) ακόμα και 20 ανά ώρα! Οι εργαζόμενοι «εκπαιδεύονται» να συνομιλούν με τον πελάτη βάσει σεναρίου, και πιέζονται ώστε να ασκούν κι οι ίδιοι «ψυχολογική πίεση» στον πελάτη για να τον πείσουν να αγοράσει. Σε περίπτωση που δεν πιαστούν οι στόχοι της εταιρείας, όπως εξηγεί η Δήμητρα, τότε «τα ακούει όλη η ομάδα, σε μια προσπάθεια μαζικής πίεσης, αλλά και περιθωριοποίησης του, κατά την εργοδοσία, ‘’μη παραγωγικού’’ συναδέλφου».
Ενδεικτική του κλίματος τρομοκρατίας και εντατικοποίησης είναι και η εμπειρία από τους τηλεφωνητές της Εθνικής Τράπεζας που έχουν ως εργοδότη τους την Μέλον. Όπως έχει καταγγελθεί επανειλημμένως, τους ανακοινώνουν ότι όποιος αργήσει ένα τέταρτο, θα πάρει υποχρεωτική άδεια όλη την ημέρα και θα φύγει, τους κρατάνε την ώρα της τουαλέτας από το συνολικό διάλειμμα, ενώ κάνουν παρατηρήσεις του τύπου «άργησες 1 λεπτό και 20 δεύτερα, να μην ξαναγίνει», και ως επιστέγασμα τους απαγορεύουν τα «κρακεράκια» και κάθε τι φαγώσιμο στο γραφείο!
Οι μισθοί που δίνονται στα κολ σέντερ, χωρίς υπερβολή, είναι μισθοί πείνας. Όπως μας είπε ο Γιώργος, για οποιαδήποτε εργασία στην Manpower, για 6 ώρες, ο μισθός είναι 441 ευρώ μεικτά, για ηλικία άνω των 25 ετών, ενώ για μικρότερους, ακόμα λιγότερα. Δεν είναι λοιπόν περίεργο, που η πλειονότητα των εργαζόμενων του κλάδου αναζητούν και δεύτερη δουλειά, συνήθως σερβιτόροι, ντελίβερι κ.α. ώστε να συμπληρώνουν ένα στοιχειώδες εισόδημα για επιβίωση. Ένα «τρικ» που συχνά χρησιμοποιεί η εργοδοσία για να «διασκεδάζει» τις εντυπώσεις από την κακοπληρωμένη εργασία είναι τα μπόνους. Αυτή η τακτική ακολουθείται κυρίως στις τηλεφωνικές πωλήσεις. Όσοι εργαζόμενοι υπερβαίνουν τους στόχους αμείβονται όχι βέβαια με σταθερή αύξηση στο μισθό τους, αλλά με κουπόνια που τα εξαργυρώνουν σε είδος σε σούπερ μάρκετ, αλυσίδες εστίασης ή πολυκαταστήματα. Όπως επισημαίνει ο Γιώργος, τα μπόνους για την εργοδοσία έχουν δύο πλεονεκτήματα: αφενός πρόκειται για χρήματα αφορολόγητα, αφετέρου λειτουργούν ως καρότο για τους εργαζόμενους, ωθώντας τους να κάνουν όλο και περισσότερες πωλήσεις. Ανάλογη πολιτική ακολουθείται και στην εταιρεία της Δήμητρας, όπου τα μπόνους σπάνια είναι χρηματικά, και κυρίως κουπόνια για σούπερ μάρκετ και αλυσίδες εστίασης.
Παρά το γεγονός ότι οι μεγάλες εταιρείες είναι τυπικές σε υπερωρίες, επιδόματα, δώρα κ.α. –τα επιπλέον ποσά που καλούνται άλλωστε να δώσουν είναι πενιχρά μπροστά στα κέρδη που αποκομίζουν από το μόχθο των εργαζόμενων στα τηλεφωνικά κέντρα- μεγάλο πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αργίες ή σαββατοκύριακα, λόγω της «φύσης του επαγγέλματος» όπως λέει συχνά η εργοδοσία. Έτσι, η εργασία λάστιχο, μετατρέπει και τη ζωή σε λάστιχο για τους χιλιάδες νέους εργαζόμενους του κλάδου.
Οι αντιστάσεις, η παρέμβαση της Radical IT και οι ταξικές διεκδικήσεις
Ο χώρος των τηλεφωνικών κέντρων αποτελεί ένα κρίσιμο «εργαστήρι» για το εγχώριο κεφάλαιο, ειδικά των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις υπηρεσίες και το χρηματοπιστωτικό τομέα. Χωρίς συνδικαλιστική οργάνωση, παρότι εκατοντάδες εργαζόμενοι δουλεύουν δίπλα ή κοντά σε εργαζόμενους των τραπεζών ή των ΔΕΚΟ, καθώς τα συνήθως γραφειοκρατικά ή και εργοδοτικά σωματεία δεν τους καλύπτουν. Ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις έχουν δοθεί μάχες ασφαλώς με τη στήριξη ταξικών σωματείων και συλλογικοτήτων «απ΄ έξω» από τους χώρους δουλειάς. Παλιότερα στους απολυμένους της Τελεπερφόρμανς, πιο πρόσφατα στους 50 απολυμένους στη Μέλον σε κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, όπου στοιβάζονται πάνω από 600 τηλεφωνητές, και που όπως κατήγγειλε η Πρόταση Προοπτικής εργαζομένων ΕΤΕ, τους απαγορεύουν να έχουν μαζί τα κινητά τους τηλέφωνα, καθώς τα κλειδώνουν σε ντουλάπια, με το πρόσχημα ότι διαχειρίζονται «προσωπικά δεδομένα»! Αντιστάσεις αναπτύσσονται και σε άλλους χώρους, όπως στον ΟΤΕ Βικτώριας όπου όπως είπε στο Πριν ο Γιώργος, εργαζόμενος της e-value, σε αρκετές περιπτώσεις η συμμετοχή στις πανεργατικές απεργίες φτάνει και το 90%. Αλλά και η μαρτυρία της Δήμητρας σε εταιρεία εξερχόμενων κλήσεων, είναι σημαντική για τα μικρά «αντάρτικα» εργαζόμενων που «κερδίζουν» παραπάνω λεπτά ανάσας στα διαλείμματα χωρίς να… μασάνε στις απειλές των προϊστάμενων ή τις απαιτήσεις τους για αναπλήρωσή τους.
Στην προσπάθεια συλλογικής οργάνωσης και αντίστασης των εργαζόμενων στα τηλεφωνικά κέντρα σοβαρή παρέμβαση έχει αναπτύξει εδώ και έναν χρόνο, η αγωνιστική πρωτοβουλία εργαζόμενων στις τηλεπικοινωνίας και την πληροφορική Radical IT. Όπως αναφέρουν σε σχετικό κάλεσμά τους, παλεύουν για «επανεξόρμηση της έννοιας του μαχητικού συνδικαλισμού στους χώρους δουλειάς» και για «συνδικαλιστική – συλλογική έκφραση, κόντρα στους ξεπουλημένους της ΓΣΕΕ». Τη μάχη αυτή, τονίζουν, θα πρέπει να τη δώσει ένα ταξικά ανασυγκροτημένο κίνημα που θα πρωτοστατεί σε όλες τις μάχες, μικρές ή μεγάλες, πάντα με γνώμονα τα συμφέροντα του λαού και με βάση τη δημοκρατία και την οργάνωση από τα κάτω.
Η Radical IT θεωρεί ότι η ενεργή συμμετοχή των εργαζόμενων στο σωματείο τους, είναι απαραίτητη, για να μην είναι έρμαια στις ορέξεις του κάθε εργοδότη. «Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε κερδίσει ανάκληση απόλυσης συνάδελφου, που έχουμε μπλοκάρει μείωση απολαβών ή και καλυτέρευση συνθηκών εργασίας», τονίζει χαρακτηριστικά.
Η Radikal IT θα συμμετάσχει και στις εκλογές που διοργανώνει το κλαδικό συνδικάτο εργατοϋπαλλήλων τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής (ΣΕΤΗΠ) από τις 7 ως τις 16 Ιουνίου στην Αθήνα. Όπως τονίζει στη σχετική διακήρυξή της, «θέλουμε ένα ΣΕΤΗΠ που θα είναι γνωστό σε κάθε γωνιά που υπάρχει συνάδελφος. Που θα είναι γνωστό στους εργαζόμενους και θα μπορούν να καταφύγουν σε αυτό όταν χρειάζονται κάλυψη. Αλλά που θα είναι γνωστό και σε κάθε εργοδότη, να τους κοπεί η άνεση με την οποία απαιτούν υπερωρίες, καθυστερούν τη μισθοδοσία ή στοχοποιούν όποιον συνάδελφο δε ‘’συμμορφώνεται’’».
Και προσθέτει: «Θέλουμε ένα κλαδικό σωματείο το οποίο θα δείχνει εμπιστοσύνη στα επιχειρησιακά σωματεία και τις πρωτοβουλίες των εργαζομένων που αγωνίζονται. Που θα τροφοδοτείται από τους εργατικούς αγώνες που ξεσπούν, θα τους ενισχύει για να τους προσδώσει πανκοινωνικό, πανκλαδικό χαρακτήρα.»
Η μοναδική έως τώρα οργανωμένη δύναμη που συμμετέχει στο σωματείο, η Ταξική Ενότητα (πρόσκειται στο ΠΑΜΕ), γνωστή για τις πρακτικές «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας», απορρίπτει όσους αγώνες γίνονται χωρίς να βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα του ΠΑΜΕ. Ταυτίζει τον συντονισμό των εργαζόμενων και των σωματείων τους με τη συμμετοχή στο ΠΑΜΕ, καταγγέλλοντας ως εχθρό (!) όποιον δε συμφωνεί. Αυτό πολλές φορές δημιουργεί διαλυτικές καταστάσεις για τον κόσμο που θέλει να αγωνιστεί. Αρνείται να μπει σε οποιαδήποτε κουβέντα για πολιτική στοχοθεσία των αγώνων, για το αν τελικά μπορούν να αποκρούσουν τα μνημόνια.
Κεντρική θέση στον αγώνα για ένα άλλο ταξικό συνδικαλισμό και για ανατροπή της εργασιακής ζούγκλας που έχει επιβάλει το κεφάλαιο στον κλάδο των κολ σέντερ και των τηλεπικοινωνιών δεν μπορούν παρά να έχουν αιτήματα όπως: Η ριζική μείωση των ωρών εργασίας και παράλληλα η αποφασιστική αύξηση των αποδοχών πείνας που σήμερα λαμβάνει η πλειοψηφία των εργαζόμενων του κλάδου. Η πληρωμή σε χρήμα και οι αυξήσεις στο μισθό, όχι σε μπόνους και σε κουπόνια. Η κατάργηση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, των συμβάσεων ημέρας, μήνα ή οποιουδήποτε ορισμένου χρόνου, της δουλειάς με το κομμάτι, με τον «πελάτη», με το κέρδος που αποφέρει κάθε εργαζόμενος στην εταιρεία. Η κατάργηση των «παρένθετων»-δουλεμπορικών εταιρειών επινοικίασης που «θρέφονται» από τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου ώστε να αποφεύγουν υψηλότερους μισθούς και συλλογικές συμβάσεις. Η δημοκρατία στους χώρους δουλειάς, ο ελεύθερος συνδικαλισμός, ενάντια στην «επιστασία» των τιμ λίντερ, των «σουπερβάιζορ» και των κάθε λογής καταπιεστικών εργοδοτικών μηχανισμών. Αλλά και διεκδικήσεις ευρύτερου εργατικού προσανατολισμού όπως δημόσιες φθηνές και ποιοτικές υπηρεσίες διαδικτύου και τηλεπικοινωνιών για την κοινωνική πλειοψηφία, κόντρα στην ιδιωτικοποίηση και τον ασφυκτικό έλεγχο δεδομένων και ζωών από το ιδιωτικό κεφάλαιο.
«Είσαι άνθρωπος που σου αρέσει η δυναμική επικοινωνία; Σου αρέσουν οι προκλήσεις και θέλεις να πετυχαίνεις τους στόχους σου; Τώρα μπορείς να κάνεις ένα δυναμικό επαγγελματικό ξεκίνημα …». Πρόκειται για μια από τις πιο κλασικές αναρτήσεις της πολυεθνικής εταιρείας ευρέσεως εργασίας Manpower Ελλάδας, όταν πρόκειται για αναζήτηση «δυναμικών υποψήφιων που θα στελεχώσουν τη θέση του «Call Center Advisor».
Ο κλάδος των κολ σέντερ ή τηλεφωνικών κέντρων είναι ένας από τους ραγδαία ανερχόμενους στον τομέα των υπηρεσιών και πεδίο εφαρμογής των πιο ακραίων και ληστρικών πρακτικών του κεφαλαίου όσον αφορά στις εργασιακές σχέσεις, τις συνθήκες ενοικίασης μισθωτής εργασίας, την εντατικοποίηση και τα περιβάλλοντα εργασίας, που παραπέμπουν ευθέως σε σύγχρονα εργασιακά κάτεργα.
Η μαζική εισβολή των κολ σέντερ στην εργασιακή πραγματικότητα της Ελλάδας ξεκίνησε από την εποχή που οι τράπεζες αποφάσισαν να «ψαρέψουν» μαζικά πελάτες την προηγούμενη δεκαετία, με δόλωμα τις πιστωτικές κάρτες. Στη συνέχεια, ήταν η σειρά των τηλεπικοινωνιακών εταιρειών, τόσο στη σταθερή όσο και την κινητή τηλεφωνία, που ήθελαν να πείσουν τους καταναλωτές να αλλάξουν πάροχο. Τελευταία στο χορό έχουν μπει οι εναλλακτικοί πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας που επιδιώκουν να αποσπάσουν πελάτες από τη ΔΕΗ.
Εκτός από την Manpower, ηγετικό ρόλο διαδραματίζουν στο χώρο των κολ σέντερ και άλλες εταιρείες που απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους σε συνθήκες άγριας εκμετάλλευσης. H εταιρία e-value, για παράδειγμα, μέλος του Ομίλου OTE – Cosmote, δραστηριοποιείται από το Σεπτέμβριο του 1999 στην παροχή υπηρεσιών Contact Center, με την έδρα της να βρίσκεται στην Ξάνθη (!), αν και το μεγάλο της υποκατάστημα λειτουργεί στον Αγ. Στέφανο Αττικής. Ο κύκλος εργασιών της χρήσης 2015 ανήλθε σε 70,6 εκατ. ευρώ αυξημένος κατά 52,9% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Τα καθαρά κέρδη ανήλθαν σε 5,4 εκατ. ευρώ, πολλαπλάσια από τα 913.000 ευρώ του 2014! Αλλά και η Μέλον Τεκνόλοτζις, η οποία όπως δηλώνει παρέχει υπηρεσίες που καλύπτουν τόσο εισερχόμενες όσο και εξερχόμενες καμπάνιες, με έμφαση σε ενημέρωση οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις, telemarketing και εξυπηρέτηση πελατών. Παρέχει σχεδόν μονοπωλιακά προσωπικό με επινοικίαση στις συστημικές τράπεζες (Εθνική, Πειραιώς, Άλφα, Γιούρομπανκ), την διατραπεζική Δίας κ.α.
Η πιάτσα των κολ σέντερ τα έχει όλα. Τηλεφωνικά κέντρα φαντάσματα που δε συνάπτεται σύμβαση εργασίας εξ αρχής ή και ποτέ, και όλα εξαρτώνται από το αν ο εργαζόμενος θα «είναι παραγωγικός», δηλαδή αν θα πουλήσει ό,τι είναι το εκάστοτε προωθούμενο προϊόν. Εταιρείες χωρίς ταμπέλες, έδρα, επωνυμία, που απασχολούν εργαζομένους με άθλιες συνθήκες, τον έναν πάνω στον άλλο, με σεκιουριτάδες στην είσοδο να ελέγχουν ποιος μπαινοβγαίνει. Αλλά και «επίσημα» κεντρικά γραφεία εταιρειών ή επινοικιαζόμενα τηλεφωνικά κέντρα, που χρηματοδοτούνται από μεγάλες εταιρείες κινητής ή σταθερής τηλεφωνίας και δορυφορικής τηλεόρασης, με συμβάσεις ημέρας ή μήνα, ποτέ με την ίδια την εταιρεία αλλά με το συνεργαζόμενο τηλεφωνικό κέντρο/ενδιάμεση εταιρεία ή την εταιρεία επινοικίασης.
«Τα κολ σέντερ είναι οι μνημονιακότεροι όλων των χώρων δουλειάς», είπαν χαρακτηριστικά στο Πριν εργαζόμενοι στο χώρο, μέλη της Αγωνιστικής Πρωτοβουλίας Radical IT, που δραστηριοποιείται στον κλάδο τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής. Πώς όμως κυλάει η εργασιακή πραγματικότητα μέσα σε ένα κολ σέντερ; Τι βιώνουν οι νέοι στην συντριπτική πλειοψηφία, εργαζόμενοι; Ποια είναι τα ωράρια, και ποιες οι συνθήκες πίεσης και εντατικοποίησης που επιβάλει η εργοδοσία;
Αποκαλυπτική ήταν η συνομιλία του Πριν με έναν εργαζόμενο στον αριθμό εξυπηρέτησης οικιακών πελατών του ΟΤΕ, 13888. Ο Γιώργος είναι ένας από τους νέους που βρήκαν εργασία στο αντικείμενο αυτό. Έστειλε το βιογραφικό του στην εταιρεία e-value, και μετά από τη σχετική συνέντευξη του είπαν ότι προσλαμβάνεται. Πέρασε όμως πρώτα από την… Manpower,όπου υπέγραψε την μηνιαίας διάρκειας σύμβαση, η οποία ανανεώνεται μετά από έγκριση του ΟΤΕ, κάθε μήνα. Αυτή είναι η «ρουτίνα» που αναμένει τους περισσότερους νέους που επιλέγουν να βγάλουν ένα μεροκάματο στον τομέα του κολ σέντερ. Αρκετοί ξεκινούν για μια περιστασιακή απασχόληση, αλλά οι συνθήκες της ζωής τους αναγκάζουν να κρατηθούν στη δουλειά αυτή για αρκετά χρόνια, και μάλιστα με ανανεωνόμενες συμβάσεις μηνός ή διμήνου, αν και κάποιες εταιρείες, όπως η e-value, επιλέγουν να μετατρέψουν τις συμβάσεις σε αορίστου. Αυτό κυρίως για δύο λόγους: Το δεύτερο μνημόνιο δεν προβλέπει αποζημίωση για όσους δεν συμπληρώνουν έστω 1 έτος εργασίας, αλλά και αρκετοί εργαζόμενοι δεν αντέχουν το καθεστώς εργασίας και οδηγούνται σε παραίτηση.
Το εργασιακό περιβάλλον στο 13888 του ΟΤΕ ποικίλει και αυτό κυρίως σχετίζεται με το αντικείμενο εργασίας, και επομένως με την προέλευση των προϊστάμενων. Πιο συγκεκριμένα, στην εξυπηρέτηση πελατών σταθερής τηλεφωνίας, όπως μας λέει ο Γιώργος, τιμ λίντερς (επικεφαλής ομάδας) είναι κυρίως εργαζόμενοι στον ΟΤΕ όπου το κλίμα είναι πιο ανεκτικό, αλλά στον τομέα των τηλεφωνικών πωλήσεων οι περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν από «πάνω» τους τιμ λίντερς της e-value με πιο «σκληρή» αντιμετώπιση.
Ποιες είναι όμως οι συνθήκες εργασίας στο κτίριο του ΟΤΕ στην πλατεία Βικτωρίας; Ας δούμε την περίπτωση των διαλλειμάτων. Για τους εργαζόμενους της e-value το προβλεπόμενο διάλλειμα ανέρχεται συνολικά σε 35 λεπτά στο 6ωρο. Αλλά για τις άλλες δύο μεγάλες εταιρείες του κλάδου, την Manpower και την Μέλον, είναι ακόμα λιγότερο, μόλις 25 λεπτά. Σε άλλες εταιρείες που κυρίως κάνουν πωλήσεις, ο χρόνος διαλλείματος για πεντάωρη εργασία είναι 15 λεπτά. Αυτός ο χρόνος συνήθως «σπάει» σε δύο μικρότερα διαλλείματα. Εάν κάποιος εργαζόμενος αργήσει κάποια λεπτά, καλείται να τα αναπληρώσει στο τέλος της βάρδιας του! Επίσης σε πολλές περιπτώσεις, όχι μόνο στο κτίριο του ΟΤΕ Βικτώριας, αλλά και σε άλλους εργασιακούς χώρους κολ σέντερ, συχνά οι εργαζόμενοι… αιτούνται για να βγουν διάλλειμα. Εάν είναι ήδη σε διάλλειμα αριθμός μεγαλύτερος από τον «επιτρεπόμενο», τότε ο επικεφαλής του τμήματος «απαγορεύει» την έξοδο, υιοθετώντας έτσι μια λογική… ροτέισιον (κυκλική εναλλαγή) των εργαζόμενων με πρώτιστο μέλημα τις ανάγκες της υπηρεσίας και όχι τις ανάγκες του προσωπικού.
Βασική παράμετρος της εντατικοποίησης είναι οι απαιτήσεις της εργοδοσίας για το στόχο των τηλεφωνικών κλήσεων. Στην περίπτωση του 13888 και της e-value, ζητούμενο είναι σε κάθε βάρδια του ο εργαζόμενος να απαντά έως και 60 κλήσεις, ενώ ως «βέλτιστος» χρόνος θεωρούνται τα 4 λεπτά. Κατά μέσο όρο οι περισσότεροι εργαζόμενοι πιέζονται να «βγάλουν» μέσα στη βάρδια τους τουλάχιστον 50 κλήσεις, ανεξάρτητα από το πρόβλημα που καλούνται να εξυπηρετήσουν ή τον πελάτη που θα τους τύχει.
Σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις εξερχόμενες κλήσεις, οι συνθήκες εργασίας είναι ακόμα πιο πιεστικές. Μιλώντας στο Πριν η Δήμητρα, εργαζόμενη σε μία σχετικά «μικρή» εταιρεία κολ και κόντακτ σέντερ, που εξυπηρετεί μεγάλη εταιρεία τηλεπικοινωνίας, περιέγραψε ένα άκρως πιεστικό περιβάλλον εργασίας που φτάνει τους εργαζόμενους συχνά στα όριά τους. Πρόκειται για εταιρεία προώθησης προϊόντων σε «κρύο» (νέο) ή «ζεστό» (υφιστάμενο) πελατολόγιο, όπως είναι η αργκό του επαγγέλματος. Οι πρώτες συμβάσεις πάντοτε είναι μηνιαίας διάρκειας, ώστε να τεστάρονται οι ικανότητες και οι αντοχές των εργαζομένων. «Τρως πολύ βρίσιμο στην αρχή και εάν τελικά τα καταφέρεις και ανταπεξέλθεις και κλείσεις πελάτες, τότε μπορεί να συνεχίσεις». Μπορεί να παρέχεται ασφάλιση αλλά οι μισθοί είναι άθλιοι, καθηλωμένοι στα επίπεδα κάτω της φτώχειας. Χαρακτηριστικά, ένας νέος κάτω των 25 ετών για πεντάωρη εργασία αμείβεται με 366 ευρώ μικτά ή 309 ευρώ καθαρά, ενώ αναλόγως αυξάνονται για οκτάωρη βάρδια. Συχνά οι εργαζόμενοι ωθούνται στις υπερωρίες για «κάτι καλύτερο στο μισθό», ή όπως τους λέει η εργοδοσία «να βγάλουμε δουλειά για να έχουμε να πληρωθούμε». Με αυτό το πρόσχημα το προσωπικό καλείται ακόμα και Σάββατο ή αργίες να εργαστεί.
Οι στόχοι στα λεγόμενα πωλησιακά κολ σέντερ είναι ασφυκτικοί. Για παράδειγμα, στόχος της ημέρας θεωρείται, ανάλογα με τις «καμπάνιες», το κλείσιμο τριών τουλάχιστον πελατών, ενώ στόχος υπάρχει και στις κλήσεις. Για «πωλησιακές» καμπάνιες (πώληση κάποιου προϊόντος) απαιτούνται τουλάχιστον εφτά κλήσεις ανά ώρα, ενώ για ενημερωτικές (π.χ. ενημέρωση για λήξη λογαριασμού) ακόμα και 20 ανά ώρα! Οι εργαζόμενοι «εκπαιδεύονται» να συνομιλούν με τον πελάτη βάσει σεναρίου, και πιέζονται ώστε να ασκούν κι οι ίδιοι «ψυχολογική πίεση» στον πελάτη για να τον πείσουν να αγοράσει. Σε περίπτωση που δεν πιαστούν οι στόχοι της εταιρείας, όπως εξηγεί η Δήμητρα, τότε «τα ακούει όλη η ομάδα, σε μια προσπάθεια μαζικής πίεσης, αλλά και περιθωριοποίησης του, κατά την εργοδοσία, ‘’μη παραγωγικού’’ συναδέλφου».
Ενδεικτική του κλίματος τρομοκρατίας και εντατικοποίησης είναι και η εμπειρία από τους τηλεφωνητές της Εθνικής Τράπεζας που έχουν ως εργοδότη τους την Μέλον. Όπως έχει καταγγελθεί επανειλημμένως, τους ανακοινώνουν ότι όποιος αργήσει ένα τέταρτο, θα πάρει υποχρεωτική άδεια όλη την ημέρα και θα φύγει, τους κρατάνε την ώρα της τουαλέτας από το συνολικό διάλειμμα, ενώ κάνουν παρατηρήσεις του τύπου «άργησες 1 λεπτό και 20 δεύτερα, να μην ξαναγίνει», και ως επιστέγασμα τους απαγορεύουν τα «κρακεράκια» και κάθε τι φαγώσιμο στο γραφείο!
Οι μισθοί που δίνονται στα κολ σέντερ, χωρίς υπερβολή, είναι μισθοί πείνας. Όπως μας είπε ο Γιώργος, για οποιαδήποτε εργασία στην Manpower, για 6 ώρες, ο μισθός είναι 441 ευρώ μεικτά, για ηλικία άνω των 25 ετών, ενώ για μικρότερους, ακόμα λιγότερα. Δεν είναι λοιπόν περίεργο, που η πλειονότητα των εργαζόμενων του κλάδου αναζητούν και δεύτερη δουλειά, συνήθως σερβιτόροι, ντελίβερι κ.α. ώστε να συμπληρώνουν ένα στοιχειώδες εισόδημα για επιβίωση. Ένα «τρικ» που συχνά χρησιμοποιεί η εργοδοσία για να «διασκεδάζει» τις εντυπώσεις από την κακοπληρωμένη εργασία είναι τα μπόνους. Αυτή η τακτική ακολουθείται κυρίως στις τηλεφωνικές πωλήσεις. Όσοι εργαζόμενοι υπερβαίνουν τους στόχους αμείβονται όχι βέβαια με σταθερή αύξηση στο μισθό τους, αλλά με κουπόνια που τα εξαργυρώνουν σε είδος σε σούπερ μάρκετ, αλυσίδες εστίασης ή πολυκαταστήματα. Όπως επισημαίνει ο Γιώργος, τα μπόνους για την εργοδοσία έχουν δύο πλεονεκτήματα: αφενός πρόκειται για χρήματα αφορολόγητα, αφετέρου λειτουργούν ως καρότο για τους εργαζόμενους, ωθώντας τους να κάνουν όλο και περισσότερες πωλήσεις. Ανάλογη πολιτική ακολουθείται και στην εταιρεία της Δήμητρας, όπου τα μπόνους σπάνια είναι χρηματικά, και κυρίως κουπόνια για σούπερ μάρκετ και αλυσίδες εστίασης.
Παρά το γεγονός ότι οι μεγάλες εταιρείες είναι τυπικές σε υπερωρίες, επιδόματα, δώρα κ.α. –τα επιπλέον ποσά που καλούνται άλλωστε να δώσουν είναι πενιχρά μπροστά στα κέρδη που αποκομίζουν από το μόχθο των εργαζόμενων στα τηλεφωνικά κέντρα- μεγάλο πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αργίες ή σαββατοκύριακα, λόγω της «φύσης του επαγγέλματος» όπως λέει συχνά η εργοδοσία. Έτσι, η εργασία λάστιχο, μετατρέπει και τη ζωή σε λάστιχο για τους χιλιάδες νέους εργαζόμενους του κλάδου.
Οι αντιστάσεις, η παρέμβαση της Radical IT και οι ταξικές διεκδικήσεις
Ο χώρος των τηλεφωνικών κέντρων αποτελεί ένα κρίσιμο «εργαστήρι» για το εγχώριο κεφάλαιο, ειδικά των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις υπηρεσίες και το χρηματοπιστωτικό τομέα. Χωρίς συνδικαλιστική οργάνωση, παρότι εκατοντάδες εργαζόμενοι δουλεύουν δίπλα ή κοντά σε εργαζόμενους των τραπεζών ή των ΔΕΚΟ, καθώς τα συνήθως γραφειοκρατικά ή και εργοδοτικά σωματεία δεν τους καλύπτουν. Ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις έχουν δοθεί μάχες ασφαλώς με τη στήριξη ταξικών σωματείων και συλλογικοτήτων «απ΄ έξω» από τους χώρους δουλειάς. Παλιότερα στους απολυμένους της Τελεπερφόρμανς, πιο πρόσφατα στους 50 απολυμένους στη Μέλον σε κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, όπου στοιβάζονται πάνω από 600 τηλεφωνητές, και που όπως κατήγγειλε η Πρόταση Προοπτικής εργαζομένων ΕΤΕ, τους απαγορεύουν να έχουν μαζί τα κινητά τους τηλέφωνα, καθώς τα κλειδώνουν σε ντουλάπια, με το πρόσχημα ότι διαχειρίζονται «προσωπικά δεδομένα»! Αντιστάσεις αναπτύσσονται και σε άλλους χώρους, όπως στον ΟΤΕ Βικτώριας όπου όπως είπε στο Πριν ο Γιώργος, εργαζόμενος της e-value, σε αρκετές περιπτώσεις η συμμετοχή στις πανεργατικές απεργίες φτάνει και το 90%. Αλλά και η μαρτυρία της Δήμητρας σε εταιρεία εξερχόμενων κλήσεων, είναι σημαντική για τα μικρά «αντάρτικα» εργαζόμενων που «κερδίζουν» παραπάνω λεπτά ανάσας στα διαλείμματα χωρίς να… μασάνε στις απειλές των προϊστάμενων ή τις απαιτήσεις τους για αναπλήρωσή τους.
Στην προσπάθεια συλλογικής οργάνωσης και αντίστασης των εργαζόμενων στα τηλεφωνικά κέντρα σοβαρή παρέμβαση έχει αναπτύξει εδώ και έναν χρόνο, η αγωνιστική πρωτοβουλία εργαζόμενων στις τηλεπικοινωνίας και την πληροφορική Radical IT. Όπως αναφέρουν σε σχετικό κάλεσμά τους, παλεύουν για «επανεξόρμηση της έννοιας του μαχητικού συνδικαλισμού στους χώρους δουλειάς» και για «συνδικαλιστική – συλλογική έκφραση, κόντρα στους ξεπουλημένους της ΓΣΕΕ». Τη μάχη αυτή, τονίζουν, θα πρέπει να τη δώσει ένα ταξικά ανασυγκροτημένο κίνημα που θα πρωτοστατεί σε όλες τις μάχες, μικρές ή μεγάλες, πάντα με γνώμονα τα συμφέροντα του λαού και με βάση τη δημοκρατία και την οργάνωση από τα κάτω.
Η Radical IT θεωρεί ότι η ενεργή συμμετοχή των εργαζόμενων στο σωματείο τους, είναι απαραίτητη, για να μην είναι έρμαια στις ορέξεις του κάθε εργοδότη. «Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε κερδίσει ανάκληση απόλυσης συνάδελφου, που έχουμε μπλοκάρει μείωση απολαβών ή και καλυτέρευση συνθηκών εργασίας», τονίζει χαρακτηριστικά.
Η Radikal IT θα συμμετάσχει και στις εκλογές που διοργανώνει το κλαδικό συνδικάτο εργατοϋπαλλήλων τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής (ΣΕΤΗΠ) από τις 7 ως τις 16 Ιουνίου στην Αθήνα. Όπως τονίζει στη σχετική διακήρυξή της, «θέλουμε ένα ΣΕΤΗΠ που θα είναι γνωστό σε κάθε γωνιά που υπάρχει συνάδελφος. Που θα είναι γνωστό στους εργαζόμενους και θα μπορούν να καταφύγουν σε αυτό όταν χρειάζονται κάλυψη. Αλλά που θα είναι γνωστό και σε κάθε εργοδότη, να τους κοπεί η άνεση με την οποία απαιτούν υπερωρίες, καθυστερούν τη μισθοδοσία ή στοχοποιούν όποιον συνάδελφο δε ‘’συμμορφώνεται’’».
Και προσθέτει: «Θέλουμε ένα κλαδικό σωματείο το οποίο θα δείχνει εμπιστοσύνη στα επιχειρησιακά σωματεία και τις πρωτοβουλίες των εργαζομένων που αγωνίζονται. Που θα τροφοδοτείται από τους εργατικούς αγώνες που ξεσπούν, θα τους ενισχύει για να τους προσδώσει πανκοινωνικό, πανκλαδικό χαρακτήρα.»
Η μοναδική έως τώρα οργανωμένη δύναμη που συμμετέχει στο σωματείο, η Ταξική Ενότητα (πρόσκειται στο ΠΑΜΕ), γνωστή για τις πρακτικές «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας», απορρίπτει όσους αγώνες γίνονται χωρίς να βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα του ΠΑΜΕ. Ταυτίζει τον συντονισμό των εργαζόμενων και των σωματείων τους με τη συμμετοχή στο ΠΑΜΕ, καταγγέλλοντας ως εχθρό (!) όποιον δε συμφωνεί. Αυτό πολλές φορές δημιουργεί διαλυτικές καταστάσεις για τον κόσμο που θέλει να αγωνιστεί. Αρνείται να μπει σε οποιαδήποτε κουβέντα για πολιτική στοχοθεσία των αγώνων, για το αν τελικά μπορούν να αποκρούσουν τα μνημόνια.
Κεντρική θέση στον αγώνα για ένα άλλο ταξικό συνδικαλισμό και για ανατροπή της εργασιακής ζούγκλας που έχει επιβάλει το κεφάλαιο στον κλάδο των κολ σέντερ και των τηλεπικοινωνιών δεν μπορούν παρά να έχουν αιτήματα όπως: Η ριζική μείωση των ωρών εργασίας και παράλληλα η αποφασιστική αύξηση των αποδοχών πείνας που σήμερα λαμβάνει η πλειοψηφία των εργαζόμενων του κλάδου. Η πληρωμή σε χρήμα και οι αυξήσεις στο μισθό, όχι σε μπόνους και σε κουπόνια. Η κατάργηση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, των συμβάσεων ημέρας, μήνα ή οποιουδήποτε ορισμένου χρόνου, της δουλειάς με το κομμάτι, με τον «πελάτη», με το κέρδος που αποφέρει κάθε εργαζόμενος στην εταιρεία. Η κατάργηση των «παρένθετων»-δουλεμπορικών εταιρειών επινοικίασης που «θρέφονται» από τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου ώστε να αποφεύγουν υψηλότερους μισθούς και συλλογικές συμβάσεις. Η δημοκρατία στους χώρους δουλειάς, ο ελεύθερος συνδικαλισμός, ενάντια στην «επιστασία» των τιμ λίντερ, των «σουπερβάιζορ» και των κάθε λογής καταπιεστικών εργοδοτικών μηχανισμών. Αλλά και διεκδικήσεις ευρύτερου εργατικού προσανατολισμού όπως δημόσιες φθηνές και ποιοτικές υπηρεσίες διαδικτύου και τηλεπικοινωνιών για την κοινωνική πλειοψηφία, κόντρα στην ιδιωτικοποίηση και τον ασφυκτικό έλεγχο δεδομένων και ζωών από το ιδιωτικό κεφάλαιο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
skaleadis