Ο ενωτικός κ. Ντράγκι

Γιάννης Παλαιολόγος

Ο ενωτικός κ. Ντράγκι            

Καθώς οι διαπραγματεύσεις για το εκρηκτικό ζήτημα των πλειστηριασμών δεν προχωρούσαν τις προηγούμενες ημέρες, οι εκπρόσωποι της τρόικας αποφάσισαν να στραφούν στους προϊσταμένους τους για να πάρουν οδηγίες.

Ένας εξ αυτών ήταν ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι. Έτσι, ο κοσμοπολίτης Ιταλός τραπεζίτης με το αινιγματικό μειδίαμα, ο κάτοχος διδακτορικού από το MIT με τη θητεία στην Goldman Sachs και στην κεντρική τράπεζα της χώρας του, κλήθηκε να ασχοληθεί με ένα ακόμα θέμα που σίγουρα δεν περίμενε ότι θα βρει στο χαρτοφυλάκιό του ως κηδεμόνας του ευρώ. Ήταν μία ακόμα ένδειξη του πόσο έχουν διευρυνθεί οι αρμοδιότητες της ΕΚΤ από την αρχή της ευρωπαϊκής κρίσης, πολύ πέρα από τη φαινομενικά απλή εντολή διαφύλαξης της σταθερότητας των τιμών.

Εκτός από τις λεπτομέρειες των νόμων Παπαθανασίου και Κατσέλη και τους όρους της μεταβατικής περιόδου για την προστασία της πρώτης κατοικίας, ο Ντράγκι – που ανέλαβε την ηγεσία της ΕΚΤ λίγες ώρες μετά την προκήρυξη του ιστορικού, θνησιγενούς δημοψηφίσματος από τον Γιώργο Παπανδρέου – έχει και ορισμένες ακόμα έγνοιες. Τους τελευταίους μήνες, ισορρόπησε επιτυχώς μεταξύ Βορείων και Νότιων και χαλάρωσε περαιτέρω τη νομισματική πολιτική, στηρίζοντας την εξαιρετικά επισφαλή και ασύμμετρη ανάκαμψη στην Ευρωζώνη. Τη μέρα αφού διεφάνη το πολλοστό αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις για τους πλειστηριασμούς, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τόνιζε την ανάγκη η Γαλλία να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις για να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της, ενώ επέκρινε τη διαδικασία για την εκκαθάριση τραπεζών στο πλαίσιο της τραπεζικής ένωσης ως «υπερβολικά περίπλοκη».

Η άποψή του επί του θέματος είναι ζωτικής σημασίας: από το φθινόπωρο του 2014, η ΕΚΤ θα αναλάβει ρόλο επόπτη των συστημικών τραπεζών της Ε.Ε., ένα κρίσιμο ορόσημο στην πορεία ολοκλήρωσης της τραπεζικής ένωσης. Έως τότε, θα έχει διεξάγει τον έλεγχο της ποιότητας των ισολογισμών των τραπεζών αυτών, τον οποίο θα ακολουθήσουν stress tests από την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή.

Η λογική της ανάληψης της ευθύνης για την εποπτεία από τη Φρανκφούρτη είναι σαφής: ως ευρωπαϊκός θεσμός, η ΕΚΤ δεν έχει τις σχέσεις θαλπωρής και αλληλοκατανόησης που έχουν οι τράπεζες με τις εθνικές ρυθμιστικές τους αρχές. Συνεπώς – θεωρητικά τουλάχιστον – θα είναι πιο αποφασιστική στην αντιμετώπιση προβληματικών ιδρυμάτων και θα μπαίνει λιγότερο στον πειρασμό να φορτώσει τα βάρη των επιλογών τους στους φορολογούμενους.

Εκεί προκύπτουν τα αμείλικτα ζητήματα: θα μπορέσει η ΕΚΤ να επιτελέσει τον νέο της ρόλο απερίσπαστα και αμερόληπτα, ανεξάρτητα από το ειδικό βάρος του κράτους-μέλους καταγωγής της εκάστοτε προβληματικής τράπεζας; Θα είναι επαρκώς αυστηρός ο έλεγχος των ισολογισμών που θα διεξάγει, με ισχυρή θωράκιση κατά της σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ νομισματικής και εποπτικής πολιτικής; Θα λειτουργήσει το ευρωπαϊκό ταμείο εκκαθάρισης τραπεζών με τρόπο που να διαρρηγνύει ουσιωδώς τον θανάσιμο εναγκαλισμό μεταξύ υπερχρεωμένων κρατών και χρεοκοπημένων τραπεζών; Θα είναι επαρκώς χρηματοδοτημένο; Θα συμπεριληφθούν υπό την εποπτεία της ΕΚΤ και άλλες τράπεζες – σαν τις αμαρτωλές αλλά πολιτικά ισχυρές Landesbanken της Γερμανίας – που δεν χαρακτηρίζονται σήμερα ως «συστημικές»; Οι ελιγμοί του Ντράγκι μέσα στο επόμενο έτος θα είναι καταλυτικοί για τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, που δεν θα δοθούν φυσικά όλες του χρόνου.

Το καλοκαίρι του 2012, λίγο μετά τις πομπηιώδεις εβδομάδες της Grexit-mania, ο Ντράγκι είχε δηλώσει ότι θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να διασώσει το ευρώ. Το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων (OMT) που ανακοίνωσε τον Σεπτέμβριο της χρονιάς εκείνης, χωρίς να έχει τεθεί μέχρι σήμερα σε λειτουργία, έφερε παρατεταμένη νηνεμία στις αγορές και προστάτευσε την Ευρωζώνη από εν δυνάμει διαλυτικές εξελίξεις. Το 2014, οι παρεμβάσεις του μπορεί να μην είναι τόσο ηχηρές – αλλά ενδεχομένως να είναι εξίσου κρίσιμες για το μέλλον του κοινού νομίσματος. protagon