Η τέχνη του όχι

Τα άτομα που δυσκολεύονται να αρνηθούν, ενώ μέσα τους πιέζονται, και πολλές φορές αφόρητα, είναι τα άτομα που η αρρώστια τους, θα μπορούσαμε να πούμε, είναι η αρρώστια «να ευχαριστούν τους άλλους».

Μήπως είσαστε ένα άτομο που σπάνια λέει Όχι; Μήπως μέσα σας ουρλιάζει ένα μεγάλο όχι και έξω με πιεσμένο χαμόγελο λέτε Ναι; Μήπως αφήνετε τους άλλους να παίρνουν αποφάσεις; Μήπως φοβάστε τις συγκρούσεις; Μήπως φοβάστε ότι η άρνησή σας θα πληγώσει τους αγαπημένους σας; Αν σας συμβαίνουν αυτά, κάποια παρόμοια, ή κάποια από αυτά, σίγουρα είστε ένα άτομο που θέλει να αρέσει στους άλλους, που δεν αντέχει να δυσαρεστήσει κανένα. Σίγουρα είσαστε ένα πολύ «καλό άτομο»… αλλά για ποιόν; Όχι βέβαια για τον εαυτό σας!



Είναι τα άτομα που αισθάνονται πανικό μπροστά στις συγκρούσεις, που πολλές φορές θα αλλάξουν την άποψή τους, αν δεν συμφωνεί με την άποψη των άλλων. Είναι τα άτομα που έχουν τόσο πολύ την ανάγκη να υπάρχουν με τους άλλους (να ανήκουν), όπου στο βωμό αυτής της ανάγκης τους θυσιάζουν τον εαυτό τους.

Πιθανόν τα άτομα αυτά , ως παιδιά, αισθάνονταν ανεπιθύμητα ή πράγματι ήταν αποτέλεσμα μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Πιθανόν, για να καλύψουν την ανάγκη τους να ανήκουν και να τα αγαπούν, θυσίασαν την μοναδικότητα του εαυτού τους, την διαφορετικότητά τους. Πιθανόν βίωσαν μία τραυματική εγκατάλειψη σε εποχή που δεν μπορούσαν να τη διαχειριστούν. Έγιναν, λοιπόν, λίγο πολύ χαμαιλέοντες.

Δεν είναι λίγες οι φορές, που τα άτομα αυτά μπλέκονται σε σχέσεις προβληματικές, ιδίως με άτομα με προβλήματα, δύσκολα, αρκετές φορές με άτομα με εθισμούς και ψυχολογικές διαταραχές. Έχουν την αίσθηση ότι αν σώσουν τους άλλους (πιθανόν αγαπημένους) ή αν τους βοηθήσουν, δεν θα εγκαταλειφθούν. Αν γίνουν στους άλλους απαραίτητοι, δεν θα τους εγκαταλείψουν. (Πιθανόν αυτό να είναι μία άμυνα, στην ανάγκη τους να μην βιώσουν ξανά τον πόνο, που βίωσαν από κάποια τραυματική εγκατάλειψη στο παρελθόν). Είναι οι καλοί Σαμαρείτες, μόνο που, επειδή αυτό γίνεται περισσότερο ψυχαναγκαστικά μέσα τους, είναι εξοργισμένοι, αφού βαθιά μέσα τους έχουν την πεποίθηση ότι, αν δεν θυσίαζαν την ελευθερία τους, την βούλησή τους, τις απόψεις τους, οι άλλοι θα τους εγκατέλειπαν, δεν θα τους ήθελαν ή δεν τους είχαν ανάγκη… θα ήταν περιττοί.

Το μόνο όμως που θα τους βοηθούσε θα ήταν, να αναρωτηθούν: είναι πραγματικά με τους άλλους, όταν δεν είναι ο εαυτός τους; Ποιόν αποδέχονται οι άλλοι; Αυτόν που πραγματικά είναι και θέλουν να είναι ή αυτόν που είναι τόσο βολικός, τόσο καλός ή που δεν δημιουργεί προβλήματα; Βοηθούν πραγματικά τα δικά τους άτομα, που έχουν προβλήματα εξάρτησης ή κακού χαρακτήρα ή οτιδήποτε άλλο; Ή παίρνουν την ευθύνη τους και τροφοδοτούν με αυτόν τον τρόπο την ανευθυνότητα των άλλων, την ανωριμότητα τους, το άλλοθι να συνεχίσουν να είναι αυτοί που είναι;

Μπορούν πραγματικά να είναι σε σχέσεις οικειότητας, όταν οι άλλοι δεν τους ξέρουν, αφού συνεχώς κρύβονται; Στις σχέσεις για να είναι παραγωγικές και δημιουργικές, για να μας αναπτύσσουν, είναι απαραίτητο να υπάρχουν δύο άτομα μοναδικά, με ομοιότητες βέβαια, αλλά και με διαφορετικότητες. Στις περιπτώσεις που αναφέρουμε εδώ, οι σχέσεις αποτελούνται από ένα μόνο άτομο, αφού το άλλο στην ουσία δεν υπάρχει σαν άτομο, σαν διαφορετικότητα.

Άρα κάτι που θα χρειαζόταν να αισθανθούν αυτά «τα μικρά παιδιά» σε σώμα ενήλικα και με συμπεριφορές ενήλικα, δεν είναι ενοχές όταν λένε όχι, όταν δηλαδή παρουσιάζονται, τιμούν την ύπαρξή τους και την προσωπικότητά τους, αλλά ενοχή γιατί έχουν κάνει μια άχρηστη, αλλά επώδυνη θυσία, θυσίασαν τον εαυτό τους και την ελεύθερη βούληση τους. Ίσως αυτό να τους βοηθήσει να αλλάξουν και όταν λένε όχι να είναι όχι και όταν λένε ναι να το εννοούν.

Ζητούν απεγνωσμένα την αγάπη και την αποδοχή, ενώ οι ίδιοι ούτε αγαπούν ούτε δέχονται τον εαυτό τους.

Πως είναι δυνατόν οι άλλοι να αγαπήσουν και να δεχτούν κάτι που εμείς απορρίπτουμε και δεν αγαπάμε;

Όταν λοιπόν μάθουμε να δεχόμαστε, να αγαπάμε τον εαυτό μας, και θεραπευτούμε από τα τραύματα και τα φαντάσματα του παρελθόντος, τότε θα μπορούμε να λέμε όχι χωρίς φόβους και ενοχές!

Γεωργία Κυριακίδου, Ψυχολόγος