Προστασία των παράκτιων κοινοτήτων της ΕΕ από τις πλημμύρες

Οι τοπικές αρχές της επαρχίας Εμίλια-Ρομάνια της Ιταλίας χρησιμοποιούν το σύστημα Storm Impact Early Warning του έργου MICORE για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των πλημμυρών.

Ερευνητικά έργα με χρηματοδότηση ΕΕ και συμμετοχή δύο Ελληνικών Πανεπιστημίων.

Ένα δωμάτιο με θέα στη θάλασσα είναι πολυτέλεια για πολλούς. Αλλά όταν ξεσπά μια καταιγίδα και ανεβαίνει η στάθμη του νερού, η ίδια θέα μπορεί να γίνει εφιαλτική. Δύο έργα που χρηματοδότησε η ΕΕ έχουν ως στόχο την ασφαλή παραμονή των κατοίκων στα σπίτια τους, με τη δημιουργία ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για παράκτιες καταιγίδες, και ενός συστήματος που βοηθά τις τοπικές αρχές και τους κατασκευαστές να σχεδιάζουν σωστά τις κατοικίες και τις υποδομές.

Οι παράκτιες περιοχές κινδυνεύουν ιδιαίτερα από πλημμύρες, καθώς οι επιπτώσεις από τη μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού, τη διάβρωση των ακτών και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας εξ αιτίας της κλιματικής αλλαγής αυξάνουν τις πιθανότητες ανόδου της στάθμης των νερών.

Οι ζημιές ωστόσο μπορούν να περιοριστούν όταν οι κοινότητες έχουν τη δυνατότητα να προετοιμάζονται εκ των προτέρων για πιθανά ακραία καιρικά φαινόμενα, και όταν κατά τον σχεδιασμό και την κατασκευή υποδομών και κατοικιών λαμβάνεται υπόψη ο ενυπάρχων κίνδυνος. Αυτό ακριβώς κάνουν τα έργα MICORE και THESEUS.

Στο πλαίσιο του έργου MICORE που χρηματοδότησε η ΕΕ δημιουργήθηκε ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης με την προσομοίωση κινδύνων που προκλήθηκαν από κύματα καταιγίδας τα οποία διαβρώνουν τις ακτές. Το λογισμικό στοχεύει στη βελτίωση των μεθόδων πρόβλεψης καταστροφών και αντίδρασης, ώστε να αυξηθεί η δημόσια ασφάλεια.

Το σύστημα αναπτύχθηκε σε ανοικτό κώδικα. Παρέχει πληροφορίες για τα κύματα και τις παλίρροιες καθώς και λεπτομερή στοιχεία για τη μορφολογία του εδάφους συγκεκριμένων περιοχών, από τη Ραβένα στη Μεσόγειο Θάλασσα μέχρι τη Βάρνα στον Εύξεινο Πόντο και από τις ακτές της Βαλτικής μέχρι την ακτογραμμή του Βελγίου στη Βόρειο Θάλασσα.

Περιλαμβάνει επίσης τις ακτές του Ατλαντικού της νότιας Ισπανίας (Καντίζ) και της Πορτογαλίας (Αλγκάρβε) καθώς και την ακτογραμμή της Ιρλανδικής Θάλασσας. Κατά τη διάρκεια του έργου, το οποίο περατώθηκε τον Σεπτέμβριο 2011, υπήρχαν διαθέσιμα στο διαδίκτυο δωρεάν πρωτότυπα τα οποία παρείχαν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο.

Ο συντονιστής του έργου, Paolo Ciavola, από το ιταλικό πανεπιστήμιο της Φεράρα, εξήγησε ότι το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης είναι αρκετά ευέλικτο και μπορεί να χρησιμοποιείται για ποικίλες παράκτιες περιοχές. “Πιστεύουμε ότι η μέθοδος που αναπτύξαμε έχει πολλές δυνατότητες εφαρμογής”, δήλωσε. “Για παράδειγμα, δοκιμάσαμε το σύστημα στην Ιταλία αρχικά σε μια παραλία, αλλά τώρα το εφαρμόζουμε στα 130 χλμ της Εμίλια-Ρομάνια όπου, με τη βοήθεια των τοπικών αρχών, κάναμε το σύστημα αυτό ένα επιτυχημένο παράδειγμα μεταφοράς γνώσεων από τους επιστήμονες στους τελικούς χρήστες.Συνεργαζόμαστε με την Γεωλογική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών η οποία χρησιμοποιεί παρόμοια εφαρμογή στην Καλιφόρνια. Αυτό δείχνει ότι το σύστημα είναι ευρείας εφαρμογής.”

Ορισμένοι από τους πρώην εταίρους του έργου συνεργάζονται τώρα στο χρηματοδοτούμενο από την Επιτροπή έργο RISC-KIT για τη βελτίωση του λογισμικού.

Οδηγίες και συμβουλές

Ο κίνδυνος πλημμύρας στις παράκτιες περιοχές της Ευρώπης έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά κάθε φορά. Μετά από μελέτη των επιστημονικών, κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών πτυχών των πλημμυρών αυτών, το χρηματοδοτηθέν από την ΕΕ έργο THESEUS συγκέντρωσε οδηγίες και συμβουλές που θα βοηθήσουν τους κατασκευαστές και τις τοπικές αρχές να διατηρούν ασφαλείς τις κατοικίες και τα κτίρια, με γνώμονα τα γεωγραφικά ή εδαφικά χαρακτηριστικά της περιοχής.

Αυτή η δέσμη εργαλείων λογισμικού περιλαμβάνει ένα σύστημα υποστήριξης της λήψης αποφάσεων. Οι αρμόδιοι για τη λήψη αποφάσεων πρέπει να καταχωρίζουν τις συνθήκες σχετικά με την περίπτωση που εξετάζουν. “Με τον τρόπο αυτό μπορούν να εντοπίζονται οι βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από την ανοικοδόμηση ή την ανάπτυξη στις παράκτιες κοινότητες,” τόνισε η Barbara Zanuttigh, συντονίστρια του THESEUS από το πανεπιστήμιο της Μπολόνια της Ιταλίας.

Το εγχειρίδιο του έργου απευθύνεται σε αρμοδίους παράκτιων περιοχών με σκοπό να τους βοηθήσει να εφαρμόζουν τη μέθοδο του THESEUS και να επιλέγουν τις καλύτερες λύσεις μετριασμού των επιπτώσεων. Το εγχειρίδιο αυτό συνοδεύεται από δέσμη ενημερωτικών δελτίων πολιτικής, τα οποία διευκολύνουν τους αρμοδίους να εντοπίζουν τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες των πολιτικών που ήδη εφαρμόζονται, καθώς και τα κυριότερα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουν.

Η επίτροπος Έρευνας, Καινοτομίας και Επιστημών Μόιρα Γκέγκεν Κουίνδήλωσε σχετικά: “Οι πλημμύρες δημιουργούν προβλήματα σε χιλιάδες Ευρωπαίους κάθε χρόνο και ενδεχομένως σε πολύ περισσότερους μελλοντικά, εξ αιτίας της κλιματικής αλλαγής. Η έρευνα που χρηματοδοτεί η ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος “Ορίζοντας 2020″, συμβάλλει στην προστασία των πολιτών και στην καλή κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας.”

Ιστορικό

Τόσο το MICORE όσο και το THESEUS ήταν ερευνητικά έργα που χρηματοδότησε η Ευρωπαϊκή Ένωση από το Έβδομο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (2007-2013). Και στα δύο συνεργάστηκαν πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Το MICORE χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ με 3,5 εκατ. ευρώ και υλοποιήθηκε με τη συνεργασία εταίρων από εννέα κράτη μέλη (Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία, Ισπανία, ΗΒ), ενώ το THESEUS έλαβε 6,5 εκατ. ευρώ και ήταν το αποτέλεσμα συνεργασίας εταίρων από 12 κράτη μέλη (Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Λετονία, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Ιταλία, Ισπανία, ΗΒ) καθώς και από την Ουκρανία, τη Ρωσία, το Μεξικό, την Κίνα, την Ταϊβάν και τις ΗΠΑ. Από την Ελλάδα συμμετείχαν το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνώνκαι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Την 1η Ιανουαρίου 2014, η Ευρωπαϊκή Ένωση εγκαινίασε το νέο πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» για τη χρηματοδότηση της έρευνας και καινοτομίας. Μέσα στα επόμενα επτά χρόνια, σχεδόν 80 δισ. ευρώ θα επενδυθούν σε έργα έρευνας και καινοτομίας για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας και να διευρυνθούν οι ορίζοντες της ανθρώπινης γνώσης. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ για την έρευνα εστιάζει κυρίως στη βελτίωση της καθημερινής ζωής σε τομείς όπως η υγεία, το περιβάλλον, οι μεταφορές, τα τρόφιμα και η ενέργεια. Οι ερευνητικές συμπράξεις με τον φαρμακευτικό κλάδο, την αεροδιαστημική βιομηχανία, την αυτοκινητοβιομηχανία και τον κλάδο ηλεκτρονικών ειδών ενθαρρύνουν τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα για τη στήριξη της ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» θα εστιάζει ακόμη περισσότερο στη μετατροπή εξαιρετικών ιδεών σε εμπορεύσιμα προϊόντα, διαδικασίες και υπηρεσίες.