Η Δήμητρα Μαλαμίδου μας μιλά για τους αρχαιολογικούς χώρους Αμφίπολης-Φιλίππων-Θάσου

Η Δήμητρα Μαλαμίδου, Αρχαιολόγος Α’ Βαθμού της ΙΗ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων μας διαβεβαίωσε ότι ο κόσμος είναι συνειδητοποιημένος αναφορικά με την τεράστια αξία που έχει ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων για την περιοχή μας. Μπορεί οι εργαζόμενοι της υπηρεσίας να το θεωρούν δεδομένο, ωστόσο είναι ιδιαιτέρως σημαντικοί οι δεσμοί της με τις ανασκαφές στην περιοχή της Αμφίπολης, των πρόσφατων ευρημάτων του τύμβου Καστά και του «μυστικού» που σύντομα θα αποκαλυφθεί παγκοσμίως.
Έως το 2004, η Αμφίπολη και η περιφερειακή ενότητα Σερρών ανήκε στην αρμοδιότητα της ΙΗ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, όπως και οι περιφερειακές ενότητες Καβάλας και Δράμας. Ο διαχωρισμός των υπηρεσιών βασίστηκε στη γενικότερη πολιτική του Υπουργείου Πολιτισμού, προκειμένου οι μικρότερες μονάδες να λειτουργούν περισσότερο ευέλικτα κι αποτελεσματικά σε τοπικό επίπεδο.
Στο σύνολό τους, οι αρχαιολόγοι που εργάζονται στην ΙΗ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων έχουν απασχοληθεί στις ανασκαφές της Αμφίπολης, λόγω του έντονου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η περιοχή. Η ίδια η Δήμητρα Μαλαμίδου διετέλεσε υπεύθυνη της περιοχής των ανασκαφών επί 5ετία.
Η κ. Μαλαμίδου μας εξήγησε ότι ο τύμβος Καστά είναι ένα μόνο από τα πολύ σημαντικά μνημεία της Αμφίπολης. Μπορεί δηλαδή η επικαιρότητα να φούντωσε τις συζητήσεις γύρω από την «ταυτότητα» του νεκρών του τύμβου Καστά, αυτό όμως είναι απλά η εξέλιξη της αρχαιολογικής έρευνας, ωστόσο στην Αμφίπολη υπάρχουν άλλοι επτά ανασκαμμένοι μακεδονικοί τάφοι. Ένας εξ αυτών ήταν ασύλητος και τα ευρήματά του βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καβάλας. Πρόκειται για τον γυναικείο Μακεδονικό Τάφο 1 και είναι ένας εκ των πρώτων που ανάσκαψε ο αείμνηστος Δημήτρης Λαζαρίδης. Εκείνος ήταν που δούλεψε επί χρόνια με συνέπεια και έφερε στο φως τη δομή της αρχαίας Αμφίπολης, τα κομμάτια του τείχους, το γυμνάσιο, το ελληνιστικό σπίτι, το ιερό της Κλειούς και φυσικά αρκετούς Μακεδονικούς τάφους.
Από το 1912 εμφανίστηκαν στην περιοχή Έλληνες αρχαιολόγοι που έφεραν στο φως το μνημείο του Λέοντος στο Στρυμόνα. Η συγκεκριμένη ανασκαφή είχε αρχίσει την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, όταν από τύχη κι ενόσω τα ελληνικά στρατεύματα έσκαβαν για να κατασκευάσουν χαρακώματα, «σκόνταψαν» στη βάση του μνημείου. Τη συνέχιση των ανασκαφών ανέλαβαν Έλληνες, Γάλλοι κι Αμερικανοί αρχαιολόγοι έως την τελική ανάδειξη του μνημείου. Μετά την ανασκαφή του Δημήτρη Λαζαρίδη, τόσο η επιστημονική κοινότητα όσο και το ευρύ κοινό κατανόησε την τεράστια σημασία της αρχαίας Αμφίπολης.
Υπομονετικά, όπως κι όλος ο κόσμος, αναμένει η Δήμητρα Μαλαμίδου τα ευρήματα του τύμβου Κάστα. Αναμένει να «μιλήσει» το ίδιο το μνημείο αποφεύγοντας την οποιαδήποτε πρόβλεψη. Οι ιστορικές πληροφορίες που υπάρχουν αφενός είναι χρήσιμες, αφετέρου όμως δημιουργούν πρόβλημα στη Βόρεια Ελλάδα, για την οποία δεν υπάρχουν αποσαφηνισμένες περιγραφές από ιστορικές πηγές. Ο αρχικός «ντόρος» για το ενδεχόμενο να ανήκει ο τάφος στο Μέγα Αλέξανδρο σταδιακά άρχισε να υποχωρεί. Το ενδιαφέρον όμως δεν είναι παράξενο, αφού η προσωπικότητα του μεγαλύτερου στρατηλάτη όλων των εποχών και η ανεξίτηλη παρουσία του εξάρει την περιέργεια των πάντων.
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ο Μακεδόνας βασιλιάς κατάφερε να εξάψει τη φαντασία όλων χωρίς να υπάρχει κάπου οριοθετημένο το μνημείο του, δηλαδή το μνήμα του. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το γεγονός ότι ο ντόρος των ανασκαφών και των ευρημάτων της Αμφίπολης, αύξησε την επισκεψιμότητα του καβαλιώτικου μουσείου. Βεβαίως, η Αμφίπολη δικαιωματικά κρατά τη μερίδα του λέοντος στο ενδιαφέρον. Η επισκεψιμότητα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Καβάλας θα ήταν μεγαλύτερη εάν δεν υπήρξε πρόβλημα προσβασιμότητας ειδικά το Σάββατο. Κατά την άποψη της Δήμητρας Μαλαμίδου, εάν βελτιωθεί η πρόσβαση τότε θα αυξηθεί και η επισκεψιμότητα του χώρου. Σκέψεις για εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων και μαθητικών επισκέψεων υπάρχουν και προωθούνται.
Σήμερα η ΙΗ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων προσπαθεί να ευπρεπίσει τους αρχαιολογικούς χώρους. Πολλά κακώς κείμενα θα πρέπει για παράδειγμα να διορθωθούν στο σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της Θάσου, που έτσι κι αλλιώς ως νησί είναι δημοφιλής τουριστικός προορισμός. Ενώ ο δεύτερος τεράστιος πόλος είναι οι Φίλιπποι, που λόγω της υποψηφιότητάς τους για την ένταξη στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO προσλαμβάνει μεγαλύτερη βαρύτητα. Η συντήρηση και η ανάδειξη του χώρου είναι οι άμεσες προτεραιότητες της υπηρεσίας.
Ένας ακόμη πόλος της ΙΗ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων είναι και ο προϊστορικός οικισμός Ντικιλί Τας όπου επικρατεί μια αγαστή συνεργασία μεταξύ της Αρχαιολογικής Εταιρείας και της Γαλλικής Σχολής, βασιζόμενη σε 5ετη προγράμματα. Ο οικισμός προσφέρει τεράστιες προοπτικές μέσω των πολλών και αξιόλογων ευρημάτων μιας άλλης πολύ μακρινής εποχής. Πρόκειται για τον αρχαιότερο οικισμό της ευρύτερης περιοχής, ερευνάται συστηματικά και αναδεικνύει διαρκώς νέα στοιχεία.
Η οικονομική κρίση και η παρατεταμένη ύφεση αυτονόητα επηρέασαν το μουσείο, την υπηρεσία, το προσωπικό, αφού οι προϋπολογισμοί συρρικνώθηκαν δραματικά και επικρατεί αγώνας για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων. Πλαίσιο προτάσεων χρηματοδότησης από το νέο ΕΣΠΑ έχει καταθέσει η υπηρεσία και αφορά τον τομέα των εργασιών στους αρχαιολογικούς χώρους Φιλίππων και Θάσου