Η ανθρωπιστική «χαρτογράφηση» της Αιθιοπίας από την TEDx Ελληνίδα

 Βαγγέλης Γεωργίου

Ύστερα από μια μακροχρόνια ερευνητική και διδακτική εμπειρία στo Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Γενεύης, η Υπατία Δούση-Αναγνωστοπούλου επέστρεψε στην Ελλάδα το 1999, εκλεγμένη πια σε πανεπιστημιακή θέση στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ. Μετά από ένα ταξίδι στην Αιθιοπία το 2008, αποφάσισε να δημιουργήσει μια ιατρική/ανθρωπιστική, μη κερδοσκοπική οργάνωση με σκοπό την υποστήριξη ανθρώπων και πληθυσμών, όπου υπάρχει ανάγκη. Ίσως αποτελεί ειρωνεία που το κεντρικό θέμα του φετινούTEDxAthens έχει τίτλο «Αχαρτογράφητα Νερά» καθώς με την Ελλάδα να πλέει σε αχαρτογράφητα νερά, η κοινωνία καλείται να πλοηγηθεί σε άγνωστες κατευθύνσεις και να μετατρέψει τον φόβο σε κίνητρο για δημιουργία. Η Υπατία Δ. Αναγνωστοπούλου όμως, ως μία εκ των ομιλητών του TeDxAthens, κάνει κάτι παραπάνω: μετέτρεψε τον φόβο σε τρέλα «χαρτογραφώντας» με ιδιαίτερο τρόπο τη γνωστή-άγνωστη Αιθιοπία.

Έχετε ξαναμιλήσει σε τόσο μεγάλο κοινό όπως αυτό του TEDxAthens; Κάθε ομιλητής του ΤEDxAthens “κεντρίζει” το κοινό, πώς σκοπεύετε να το κάνετε εσείς;
Με την ιδιότητα του πανεπιστημιακού μιλάω συχνά σε κοινό, στους φοιτητές μου αλλά και σε συναδέλφους σε συνέδρια… Είναι μεγάλη η χαρά μου που θα συμμετάσχω σε μια τέτοια διοργάνωση για καινοτομία, νέες ιδέες και προκλήσεις. Νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος για να κεντρίσεις το κοινό είναι να το προσεγγίσεις με αμεσότητα και ειλικρίνεια. Ελπίζω να το πετύχω!

Υπάρχουν αρκετές οργανώσεις ιατρικές/ανθρωπιστικές (Γιατροί του Κόσμου, Γιατροί Χωρίς Σύνορα κοκ) που χρειάζονται ενίσχυση και καλούς επιστήμονες. Γιατί προτιμήσατε να ιδρύσετε μια νέα οργάνωση;
Η οργάνωσή μας έχει σαν προτεραιότητα όχι μόνο να θεραπεύσει τον ασθενή που πάσχει, αλλά και να μεταφέρει γνώση, εκπαιδεύοντας τον νέο γιατρό σε μια αναπτυσσόμενη χώρα. Αυτή είναι και η κύρια διαφορά μας με τις μεγάλες, διεθνείς ιατρικές οργανώσεις. Παράλληλα, μια μικρή οργάνωση είναι πάντα πιο ευέλικτη, και μπορεί να πάρει πρωτοβουλίες και να βάλει σαν άμεση προτεραιότητα ανάγκες που εντοπίζει. Αυτό κάναμε στην Αιθιοπία, όπου δημιουργούσαμε τις ιατρικές ομάδες των αποστολών μας με βάση τις τοπικές ανάγκες όπως διαμορφωνόντουσαν την κάθε φορά. Τέλος τα λειτουργικά μας έξοδα, ως μικρής οργάνωσης, είναι αναλογικά πολύ μικρά, για παράδειγμα για τις αποστολές του εξωτερικού ήταν σχεδόν μηδενικά, μια που λειτουργούσαμε αποκλειστικά με εθελοντές που παρείχαν ανιδιοτελώς γνώση και χρόνο.

Είστε Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το ελληνικό Πανεπιστήμιο θεωρείτε ότι δέχεται επίθεση υποβάθμισης με την ολοένα και συνεχόμενη υποχρηματοδότηση;
Το ελληνικό πανεπιστήμιο περνά δύσκολες μέρες, όπως και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία. Η υποχρηματοδότηση είναι μια πραγματικότητα στην οποία πρέπει να προσαρμοστούμε και να την αντιμετωπίσουμε βρίσκοντας δημιουργικές λύσεις χωρίς να υποβαθμίζουμε την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης στους φοιτητές μας, γιατί αυτοί είναι το μέλλον της χώρας μας. Ανήκω στους ανθρώπους που πιστεύουν ότι οι δυσκολίες είναι πρόκληση για κάτι καλύτερο και σίγουρα η άρνηση της πραγματικότητας, όπως εκφράζεται με το κλείσιμο των σχολών, δεν είναι λύση.


Σκοπός της Οργάνωσή σας είναι «η δωρεάν προσφορά ιατρικής βοήθειας σε άτομα ή πληθυσμούς που έχουν ανάγκη σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου». Δεν είναι αρκετά φιλόδοξη μια τέτοια αποστολή δεδομένων των συνθηκών στη χώρα; Για παράδειγμα θα βοηθούσατε τώρα την έκτακτη κατάσταση στις Φιλιππίνες;
Η φιλοδοξία του ανθρώπου να προσφέρει στον συνάνθρωπο δεν πρέπει να γνωρίζει όρια, γιατί αν ήμασταν πραγματιστές δεν θα κάναμε τίποτα. Ξέρετε, χρειάζεται και λίγο… τρέλα για να ξεκινήσεις ένα τέτοιο εγχείρημα. Δεν πρέπει μια οργάνωση να χάνει την αυτογνωσία της, αλλά ούτε και τον αρχικό της προσανατολισμό. Σκοπός μας είναι να αναλάβουμε πρωτοβουλίες που απαντούν σε συγκεκριμένα προβλήματα και απαιτούν καλό σχεδιασμό που μόνο ένα μικρό και ευέλικτο σχήμα μπορεί να πετύχει. Δεν έχουμε την απαιτούμενη υποδομή για να αντιμετωπίσουμε επείγουσες καταστάσεις, όπως φυσικές καταστροφές, όπου άλλες (μεγαλύτερες) οργανώσεις μπορούν να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά.



Πρόσφατα ο Υπουργός Υγείας αποφάσισε την «Προπώληση» εισιτηρίων 25 ευρώ για εισαγωγή στα νοσοκομεία. Πιστεύετε ότι ιδιωτικές πρωτοβουλίες σαν τη δική σας αρκούνε για να προστατεύουν την υγεία από τέτοιες πολιτικές;
Οι οργανώσεις μπορούν να δράσουν συμπληρωματικά στην κοινωνική πολιτική του κράτους, δεν το υποκαθιστούν. Στο εμβολιαστικό μας πρόγραμμα, όπου εμβολιάζουμε ανασφάλιστα παιδιά ανά δίμηνο έως ότου να συμπληρώσουν όλο το εμβολιαστικό τους σχήμα, το νοσοκομείο ή ο δήμος μπορεί να έχει από το υπουργείο 4 ή 5 εμβόλια και εμείς προσφέρουμε άλλα 80 ή 90. Έτσι ελπίζουμε ότι συμπληρώνουμε ένα κενό, στηρίζοντας του ασθενέστερους, σε μια δύσκολη στιγμή που «λεφτά δεν υπάρχουν», αλλά φυσικά δεν μπορούμε μόνοι μας να κάνουμε ολοκληρωμένη πολιτική υγείας.



Στα 4 χρόνια ύπαρξής της, η οργάνωση Αποστολή ΑΝΘΡΩΠΟΣ έχει πραγματοποιήσει 3 αποστολές στην Αιθιοπία κινητοποιώντας πάνω από 40 Έλληνες εθελοντές. Εντός του 2013 δεν έχει πραγματοποιηθεί κάποια δράση στην Αιθιοπία. To κέντρο βάρους σας έχει μετατοπιστεί σε ελληνικές δράσεις παρά σε αυτές του εξωτερικού (Αιθιοπία);
Ευελιξία σημαίνει προσφέρω εκεί που με χρειάζονται περισσότερο. Εντοπίσαμε τις αυξανόμενες ανάγκες του ελληνικού πληθυσμού από το τέλος του 2011, ξεκινήσαμε το πρώτο μας ελληνικό πρόγραμμα «Εμβολιά-ζουμε: Παιδιά ανασφάλιστα, όχι απροστάτευτα» το 2012 και το δεύτερο «Στηρί-ζουμε: Ιατροφαρμακευτική φροντίδα για όλους» το 2013. Φέτος είναι πραγματικά η πρώτη χρονιά που δεν έγινε αποστολή στο εξωτερικό γιατί κρίναμε ότι στην παρούσα φάση έπρεπε να δώσουμε προτεραιότητα στην πατρίδα μας. Μην ξεχνάτε ότι μόνο τον τελευταίο χρόνο αποκτήσαμε τον πρώτο έμμισθο στην οργάνωσή μας, όλοι οι υπόλοιποι είμαστε εθελοντές που προσφέρουν τεράστια ενέργεια και δουλειά στον προσωπικό τους χρόνο. Αυτό που ελπίζουμε είναι σύντομα στη χώρα μας να μη μας χρειάζονται τόσο, ώστε το βάρος των αποστολών μας να επιστέψει στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπου οι ανάγκες είναι πραγματικά τεράστιες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όσες δυσκολίες και να περνάμε σήμερα στην Ελλάδα, παραμένουμε μια χώρα οικονομικά και πολιτιστικά αναπτυγμένη και έχουμε υποχρέωση να βοηθάμε τους συνανθρώπους μας άλλων περιοχών της γης που στερούνται πολύ περισσότερα από εμάς. Η χώρα μας δεν πρέπει να σταματήσει να εξάγει πολιτισμό και εθελοντισμό, όσο δύσκολα και να περνάμε.



Ποια είναι η μικρότερη βοήθεια που έχετε λάβει;
Πριν από έναν περίπου χρόνο, μια από τις οργανώσεις με τις οποίες συνεργαζόμαστε, καλύπτοντας εμβολιαστικά τα ανασφάλιστα παιδιά που περιθάλπει, μας ζήτησε βοήθεια για να γίνει μια μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου σε ένα τετράχρονο κοριτσάκι. Ξεκίνησα να μαζεύω χρήματα από φίλους και γνωστούς και δίνοντας από 10 ως 30 ευρώ μαζέψαμε σε μία βδομάδα το απαιτούμενο ποσό. Μετά από 1 -2 αιτήματα ακόμη αποφασίσαμε να στήσουμε το πρόγραμμα «Στηρί-ζουμε: Ιατροφαρμακευτική φροντίδα για όλους» με το οποίο καλύπτουμε αιτήματα για διαγνωστικές εξετάσεις και φαρμακευτική αγωγή σε ανασφάλιστους ή οικονομικά αδύναμους συμπολίτες μας. Έχουμε ζητήσει επανειλημμένα βοήθεια για να καλύψουμε αιτήματα και η κάθε βοήθεια, όσο μικρή κι αν είναι, είναι σημαντική.



Το ταξίδι σας το 2008 στην Αιθιοπία ήταν το ερέθισμα για να ξεκινήσετε την προσπάθεια με τη ΜΚΟ Αποστολή Άνθρωπος. Ταξιδεύετε συχνά από τότε στην Αιθιοπία; Βλέπετε σημάδια προόδου στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη;
Στην Αφρική χρόνο με τον χρόνο οι αλλαγές είναι τεράστιες. Σε αρκετά Αφρικανικά κράτη, που δεν βρίσκονται σε εμπόλεμες ζώνες, υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη και δημιουργείται μια μεσαία τάξη. Στην κοινωνία υπάρχει μεγάλη διαφορά. Αυτή στηρίζεται στην εξάπλωση της εκπαίδευσης και θα ακολουθήσει εξέλιξη και στις ιατροφαρμακευτικές παροχές προς τον λαό, ακόμη όμως αυτές οι αλλαγές δεν έχουν αγγίξει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Υπάρχει μεγάλος δρόμος να διανύσουν.

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών