Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2017

Το μονόγραμμα του Κάστρου έμβλημα του Διδυμοτείχου


Το μονόγραμμα των Βυζαντινών Ταρχανειωτών κοσμεί επτά πύργους του Κάστρου



Στο Κάστρο του Διδυμοτείχου, ο γνωστός πύργος της Βασιλοπούλας όπως και άλλοι πύργοι, φέρουν το μονόγραμμα – σημάδι του Κάστρου, που παλαιότερα θεωρούνταν ως το Χριστόγραμμα. Όμως ως γνωστόν το μονόγραμμα του Χριστού, αποτελείται από συνδυασμό των γραμμάτων Χ-Ρ, ενώ το συγκεκριμένο μονόγραμμα επί των τειχών, αποτελεί συνδυασμό των Τ-Χ-Ρ-S, που το κάνει ξεχωριστό.

Το ίδιο σημάδι φέρουν εγχάρακτο, τουλάχιστον 7 από τους σωζόμενους πύργους του Κάστρου, οι οποίοι βρίσκονται κυρίως στην ανατολική και στην βορειοανατολική πλευρά του.

Το σήμα κατατεθέν του Βυζαντινού οχυρού – μονόγραμμα αποδίδεται ως οικόσημο στους Ταρχανειώτες, τη γνωστή Βυζαντινή οικογένεια από την οποία προήλθαν επιφανείς στρατιωτικοί και αριστοκράτες, στενοί συγγενείς των οικογενειών αυτοκρατόρων. Το όνομα τους προερχόταν πιθανότατα, από τον τόπο καταγωγής τους, τον οικισμό Ταρχάνειον κοντά στα Κύψελα (σημερινά Ύψαλα) της Ανατολικής Θράκης. Οι Ταρχανειώτες κατέλαβαν υψηλά αξιώματα στην κρατική ιεραρχία και κατά καιρούς διατέλεσαν επικεφαλής στρατιωτικών μονάδων, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στα πολιτικά και στρατιωτικά δρώμενα του βυζαντινού κράτους.

Μεγαλύτερη ακμή γνώρισε η οικογένεια τους τον 13ο αιώνα, μετά τη σύναψη επιγαμίας με τον οίκο των Παλαιολόγων. Τότε κατ’ εντολή του εκ Διδυμοτείχου αυτοκράτορα της Νικαίας, Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη, ο Μέγας Δομέστικος Νικηφόρος Ταρχανειώτης νυμφεύθηκε τη Μαρία Παλαιολογίνα, μεγαλύτερη αδελφή του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου ο οποίος αργότερα (1261) ανακατέλαβε την Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους. Δισέγγονος του Νικηφόρου Ταρχανειώτη επίσης, ήταν ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός ο οποίος στέφθηκε στο Κάστρο του Διδυμοτείχου, στις 26 Οκτωβρίου 1341 (εορτή Αγίου Δημητρίου).

Η εμφανέστατη παρουσία του μονογράμματος των Ταρχανειωτών στο Κάστρο του Διδυμοτείχου, αποδίδεται στους παρακάτω:

– Στον Πρωτοστράτορα (Αρχηγό του Στρατού) Μιχαήλ Δούκα Γλαβά Ταρχανειώτη (1235-1304), ο οποίος από το 1292 είχε αναλάβει τη διοίκηση του θέματος της Θράκης και το 1303 πραγματοποίησε εκτεταμένες επισκευές των τειχών σε οχυρά της Θράκης. Επίσης πολέμησε υπό τον Μιχαήλ Η΄ και τον Ανδρόνικο Β΄ εναντίον των Βουλγάρων, των Σέρβων και των Ανδεγαυών. Ο ίδιος ήταν κτήτορας της Μονής Παμμακαρίστου στην Κωνσταντινούπολη όπου ετάφη, καθώς και χορηγός των τοιχογραφιών του παρεκκλησίου του Αγίου Ευθυμίου, στον Άγιο Δημήτριο Θεσσαλονίκης.

– Στον Πρωτοστράτορα Κωνσταντίνο Ταρχανειώτη, ο οποίος διετέλεσε Στρατιωτικός Διοικητής του Διδυμοτείχου. Ήταν έμπιστος συνεργάτης και συγγενής του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού όταν εκείνος στέφθηκε στο Διδυμότειχο. Ως Πρωτοστράτορας ηγήθηκε των βυζαντινών στρατευμάτων εναντίον των Γενουατών στις 28 Ιουλίου 1351 στη Μάχη του Γαλατά, ως διοικητής του αυτοκρατορικού ναυτικού. Το 1351-52 ως «άρχοντας» του Διδυμοτείχου πραγματοποίησε ενίσχυση – ανοικοδόμηση των τειχών του Κάστρου.

– Στον Στρατηγό Μανουήλ Ταρχανειώτη, έναν από τους τέσσερις διοικητές ιππικού του Διδυμοτείχου, έμπιστο στρατιωτικό αρχηγό του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού κατά τη διαμονή του στο Διδυμότειχο. Όπως αναφέρεται στα ιστορικά κείμενα πως το Μάρτιου του 1342 κατά την αναχώρηση του Καντακουζηνού για τη Θεσσαλονίκη: «Ο Καντακουζηνός άφησε στο Διδυμότειχο τη σύζυγό του Ειρήνη, τις τρεις θυγατέρες του και τον Νικηφόρο Δούκα, 1.000 ιππείς με αρχηγούς τον Μανουήλ Ταρχανειώτη, τον Γεώργιο Φακρασή, τον πριμικήριο της αυλής Ιωάννη Παλαιολόγο και τον Γεώργιο Γλαβά, ενώ διόρισε οκτώ άρχοντες (ο καθένας τους διοικούσε 1.000 τοξότες) στη συνοικία εκτός των τειχών και γενικό αρχηγό τον Μανουήλ Ασάνη».

– Στον ίδιο τον Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό, δισέγγονο του Νικηφόρου Ταρχανειώτη, που το 1347 ο ανήλθε στο θρόνο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ενώ από το 1341 είχε αυτοαναγορευθεί αυτοκράτορας στο Διδυμότειχο. Τότε στο πλευρό του συντάχθηκαν πολλά μέλη της οικογένειας των Ταρχανειωτών, και λόγω της συγγένειάς τους. Είναι πλέον διαπιστωμένο πως ο ίδιος χρησιμοποιούσε και το προσωνύμιο «Ταρχανειώτης», αναφερόταν επανειλημμένα σε αυτή την καταγωγή του και σε χειρόγραφο της Μονής Βατοπεδίου, εμφανίζεται με το μονόγραμμα του Ταρχανειώτη.

Επισημαίνεται ότι ο Καντακουζηνός κατασκεύασε στην περιοχή, το περίφημο Κάστρο του Πυθίου (Εμπύθιον) ως αυτοκρατορική κατοικία. Ενδεχομένως εξ ονόματός του να έγιναν και οι ανοικοδομήσεις των τειχών του Κάστρου Διδυμοτείχου στα μέσα του 14ου αιώνα. Το γεγονός μπορεί να συνδυαστεί και με την παρουσία του κεραμοπλαστικού σχεδίου «Δέντρο της Ζωής» σε πύργο της νότιας πλευράς, έμπροσθεν του Μητροπολιτικού ναού Αγίου Αθανασίου Διδυμοτείχου, που για πολλούς μελετητές αποτελούσε σήμα των Καντακουζηνών.

Πέραν των παραπάνω και ασχέτως εάν εξακριβωθεί για ποιον «Ταρχανειώτη» τω γένος χαράχθηκε το μονόγραμμα στο Κάστρο, το κοινώς αποδεκτό πλέον είναι ότι όντως το μονόγραμμα των Ταρχανειωτών κοσμεί όχι έναν, αλλά τουλάχιστον επτά πύργους του Διδυμοτείχου, κάνοντας το έτσι «σήμα κατατεθέν» του Κάστρου.

Το ότι δεν υπάρχει άλλο οχυρό αυτής της περιόδου, που να φέρει σε τέτοια έκταση το οικόσημο της Βυζαντινής οικογένειας των επιφανών στρατιωτικών και αριστοκρατών, σηματοδοτεί το μονόγραμμα του «Ταρχανειώτη», ως έμβλημα του Διδυμοτείχου γενικά.

Δεν είναι τυχαίο, ότι το μονόγραμμα σήμερα απεικονίζεται σε αρκετά εμβλήματα αρχών, φορέων και συλλόγων της περιοχής, όπως αυτό της XVI Μ/Κ Μεραρχίας Πεζικού «Διδυμοτείχου» που εμφανίζει τα τείχη του Διδυμοτείχου με το μονόγραμμα του Ταρχανειώτη και το δικέφαλο Βυζαντινό αετό πάνω τους.

Οι «ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ» έχοντας ως έμβλημα του Συλλόγου μας τμήμα των τειχών, με τον πύργο της Βασιλοπούλας σε πρώτο πλάνο, ως σημείο θυσίας – τιμής και προσφοράς, δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε το μονόγραμμα του Κάστρου μας, το σήμα κατατεθέν της πόλης μας.

Μετά από όλα αυτά μπορούμε να υποστηρίζουμε πως :

«ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ είναι το ΣΗΜΑ ΚΑΤΑΤΕΘΕΝ ΤΟΥ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ»

Κείμενο:

Ευάγγελος Σ. Σοβαράς

(Καστροπολίτης)

Πηγές:

Ιστοριών Βιβλία, Ιωάννου Καντακουζηνού

Ρωμαϊκής Ιστορίας Λόγοι, Νικηφόρου Γρηγορά

Διδυμότειχο, μια άγνωστη πρωτεύουσα – Αθαν. Γουρίδης (2008)

Επίτομη Ιστορία της Ύστερης Βυζαντινής Περιόδου – Νικόλαος Θ. Γεωργιάδης (2016)

ΚΟΙΝΟ ΘΡΑΚΩΝ (http://koinothrakon.blogspot.gr/)

Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού (http://www.ehw.gr/)

ΓΕΣ /Εμβλήματα (http://www.army.gr/)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

skaleadis

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...