Θεωρείται ίσως το καλύτερο σκόρδο στη χώρα μας και χάρη στις επίπονες προσπάθειες των καλλιεργητών του, το σκόρδο της Βύσσας έχει αρχίσει να βρίσκει τη θέση που του αξίζει στην αγορά. Όμως εξίσου ποιοτικό και φημισμένο, τουλάχιστον στο παρελθόν, ήταν το σκόρδο που παράγονταν στην Ξυλαγανή, του σημερινού δήμου Μαρώνειας Σαπών.Μπορεί τα προηγούμενα χρόνια η καλλιέργειά του να έχει σταματήσει, όμως αναβιώνει τους τελευταίους μήνες. Είναι μια προσπάθεια που έχει ξεκινήσει ο τοπικός αγροτικός συνεταιρισμός με αποκορύφωμα την συμμετοχή του σκόρδου Ξυλαγανής σε διαγωνισμό τοπικών προϊόντων που διεξάγεται σήμερα και αύριο στην Κρήτη.
Το σκόρδο της Ξυλαγανής μαζί με εταιρία που παράγει και μεταποιεί λεβάντα, είναι οι μόνοι εκπρόσωποι της Ροδόπης στον συγκεκριμένο διαγωνισμό. Το σκόρδο έχει εκπληκτική φήμη στην παραδοσιακή ιατρική.
Χρησιμοποιείται παραδοσιακά ως αντισηπτικό, εφιδρωτικό, διουρητικό, αποχρεμπτικό και διεγερτικό, τονωτικό, καρδιοτονωτικό, αντικαταρροϊκό, αντιμεθυστικό, αντιπυρετικό, εναντίον της πιέσεως και άλλων παθήσεων, όπως είναι του αναπνευστικού συστήματος όπως το άσθμα, τον βήχα, την δυσκολία αναπνοής, την χρόνια βρογχίτιδα, τη λέπρα, την στροβιλιστική κατανάλωση, τον κοκκύτης, τον σκώληκας, την επιληψία, τους ρευματισμούς και την υστερία.
Όπως ακόμα και τώρα την εποχή της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης οι θεραπευτικές ιδιότητες του σκόρδου είναι πολλές όσο και οι παραδοσιακές θεωρίες. Η εθνική Ιατρική Βιβλιοθήκη του Μέριλαντ περιέχει περίπου 125 επιστημονικές εκθέσεις σχετικές με το σκόρδο, δημοσιευμένες από το 1983. Μελέτες πάνω στο σκόρδο αποκαλύπτουν την ύπαρξη συστατικών που φαίνεται πως καθυστερούν τις καρδιοπάθειες, τα εγκεφαλικά, τον καρκίνο και μία τεράστια γκάμα λοιμώξεων.
Στη μοντέρνα ιατρική χρησιμοποιείται σαν υπολιπιδαιμικό όμως έχει πολύ μικρό αποτέλεσμα. Πέρα όμως από την φήμη του, το σκόρδο αποτελεί βασικό στοιχείο στη μαγειρική πολλών χωρών και φυσικά της Ελλάδας. Χρησιμοποιείται σχεδόν παντού και φυσικά δε λείπει από κάθε ελληνικό σπίτι.
Η Θράκη θεωρείται μία από τις κυριότερες περιοχές παραγωγής σκόρδου, καθώς εκτός από μεγάλες ποσότητες, παράγει την ποικιλία «άσπρα», την σπουδαιότερη ποικιλία σκόρδου στην Ελλάδα. Σημαντικό μερίδιο είχε στο παρελθόν και η Ξυλαγανή και αυτό επιχειρείται να γίνει και πάλι.
Το Σκόρδο Ξυλαγανής σε διαγωνισμό τοπικών προϊόντων στην Κρήτη
«Για εμάς πολύ ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε η αναβίωση του σκόρδου Ξυλαγανής, ήδη με τον συνεταιρισμό Ξυλαγανής μπαίνουν κάποιες μικρές εκτάσεις στο σκόρδο», είπε ο εκπρόσωπος του Αγροτικού Συλλόγου Δήμου Κομοτηνής Κώστας Παπάζογλου, ο οποίος εκπροσωπεί την περιοχή μας στον διαγωνισμό τοπικών προϊόντων που διεξάγεται στην Κρήτη.
Το σκόρδο της Ξυλαγανής, «ακόμα και σήμερα θεωρείται από τα καλύτερα σκόρδα σε όλη την Ελλάδα, προϊόν το οποίο λόγω των εισαγωγών είχε περιοριστεί σε τοπικό επίπεδο. Αυτή τη στιγμή γίνεται προσπάθεια αναβίωσης του συνεταιρισμού Ξυλαγανής με σκοπό τη μεταποίηση, εκτός από τη διακίνηση του νωπού προϊόντος», έκανε γνωστό ο κ. Παπάζογλου.
Η αναβίωση της καλλιέργειας του σκόρδου Ξυλαγανής αποτέλεσε θέμα ενημερωτικής εκδήλωσης που είχε πραγματοποιηθεί τρία χρόνια πριν στην Ξυλαγανή στο πλαίσιο της πράξης με τίτλο: «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες ομάδες στο Δήμο Μαρώνειας Σαπών». Την υλοποίηση του έργου είχε αναλάβει η Αναπτυξιακή Σύμπραξη με την επωνυμία «Θύλακες Απασχόλησης», με την ημερίδα να διοργανώνει ο σύλλογος Γυναικών Ξυλαγανής.
Στόχος του προγράμματος ήταν η δημιουργία βιώσιμων επιχειρήσεων και συνεταιρισμών, με την παροχή των απαραίτητων συμβουλευτικών υπηρεσιών και βοήθειας που θα οδηγούσαν στην απασχόληση 80 ατόμων προερχόμενων από ευπαθείς κοινωνικά ομάδες. Στην ημερίδα είχε επισημανθεί ότι η προσπάθεια στην Ξυλαγανή επρόκειτο να επικεντρωθεί στο σκόρδο, ένα παραδοσιακό προϊόν της περιοχής.
