῾Ο ῞Οσιος ῾Ιλαρίων, ὁ Νέος, ἐγεννήθηκε, τό 775 μ.Χ., στήν Καππαδοκία, ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς καί ἐνάρετους, τόν Πέτρο, προμηθευτή τοῦ ἄρτου τῶν ἀνακτόρων, καί τή Θεοδοσία, παρά τῶν ὁποίων ἔτυχεν ἐπιμελοῦς καί θεοσεβοῦς μορφώσεως.
Σέ ηλικία εἴκοσι ἐτῶν, ὑπό θείου ζήλου κινούμενος, ἐγκατέλειψε τά ἐγκόσμια, μεταβάς δέ στή μονή τοῦ Ξηροκαμπίου τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐκάρη μοναχός.
Στή συνέχεια μετέβη στή μονή τῶν Δαλμάτων, ὅπου ἔγινε μεγαλόσχημος καί ἀργότερα ἐχειροτονήθηκε πρεσβύτερος, ἐκτιμώμενος καί ἀγαπώμενος ἀπό ὅλους τούς συμμοναστές του γιά τίς μεγάλες ἀρετές του.
Μετά τό θάνατο τοῦ ηγουμένου τῆς μονῆς, ὁ ῾Ιλαρίων ἐγκατέλειψε κρυφά αὐτήν καί κατέφυγε στή μονή τῶν Καθαρῶν, γενόμενος δεκτός μέ μεγάλο σεβασμό ἀπό τούς μοναχούς.
Πληροφορηθέντες τό καταφύγιό του οἱ μοναχοί τῆς μονῆς τῶν Δαλμάτων, παρεκάλεσαν τόν Πατριάρχη Νικηφόρο νά φροντίσει περί τῆς ἐπανόδου του στή μονή.
Πράγματι δι᾿ αὐτοκρατορικῆς διαταγῆς ὁ ῞Οσιος ῾Ιλαρίων ἐπανῆλθε στή μονή ὡς ηγούμενος καί ἀρχιμανδρίτης αὐτῆς. ᾿Επί ὀκτώ ἔτη διηύθυνε τήν κοινότητα μέ μεγάλη σύνεση καί ἀδελφοσύνη καί κατέστησε αὐτήν ἀληθινή φωλιά τῆς ᾿Ορθοδοξίας.
Ετσι, ὅταν ἀνῆλθε στόν αὐτοκρατορικό θρόνο ὁ εἰκονομάχος αὐτοκράτορας Λέων Ε’ ὁ ᾿Αρμένιος (813-820 μ.Χ.) καί ἐξαπέλυσε τό διωγμό κατά τῶν ἁγίων εἰκόνων, μεταξύ τῶν μονῶν, οἱ ὁποῖες ἐπρωτοστάτησαν στήν ἀντίδραση κατά τοῦ ἀνοσίου τούτου μέτρου τοῦ αὐτοκράτορος, ὑπῆρξε καί μονή τῶν Δαλμάτων.
Κληθείς γι᾿ αὐτό στά ἀνάκτορα ὁ ῞Οσιος ῾Ιλαρίων, ἔλεγξε σφοδρῶς τό βασιλέα γιά τήν ἀσεβή ἔναντι τῶν εἰκόνων συμπεριφορά του, ὁποία, τήν μέν ᾿Εκκλησία ἀδικοῦσε, τό δέ κράτος χωρίς αἰτία ἐτάρασσε.
Τόσο ὁ αὐτοκράτορας, ὅσο καί ὁ διαδεχθείς τόν Νικηφόρο στόν πατριαρχικό θρόνο εἰκονομάχος Θεόδοτος Α’ ὁ Κασσιτερᾶς (815-821 μ.Χ.), μάταια προσπάθησαν νά πείσουν τόν ῞Οσιο ῾Ιλαρίωνα νά προσχωρήσει στήν πλάνη καί νά καταστρέψει τίς ἅγιες εἰκόνες. Αὐτός παρέμενε στύλος ἄσειστος στήν ᾿Ορθόδοξη πίστη του.
᾿Ακολούθως ὁ ῞Οσιος ῾Ιλαρίων συνελήφθη, ἐφυλακίσθηκε καί ἐξορίσθηκε, κατ ἀρχάς μέν στή μονή τοῦ Φονέως, στή συνέχεια δέ στή μονή τοῦ Κυκλοβίου, ὅπου παρέμεινε ἐπί δύο ἔτη.
᾿Εξακολουθῶν νά ἐμμένει στήν ᾿Ορθόδοξη πίστη του, μεταφέρθηκε καί ἐκλείσθηκε στή φυλακή τῶν Νουμέρων, ἀπό ὅπου, ἀφοῦ πολλές φορές ἐμαστιγώθηκε καί ποικιλότροπα ἐκακοποιήθηκε, ἐξορίσθηκε στό φρούριο τῶν Ποτιόλων.
Τό 820 μ.Χ., ὁ ῞Οσιος ῾Ιλαρίων ἐλευθερώθηκε ὑπό τοῦ διαδεχθέντος τόν Λέοντα Μιχαήλ Βύ Τραυλοῦ (820-829 μ.Χ.) καί παρέμεινε φιλοξενούμενος, ἐπί ἑπτά ἔτη, κάποιας εὐσεβοῦς γυναίκας.
Τό 830 μ.Χ., κατόπιν διαταγῆς τοῦ διαδεχθέντος τόν Μιχαήλ εἰκονομάχου αὐτοκράτορος Θεοφίλου (829-842 μ.Χ.) συνελήφθη ἐκ νέου καί ἀφοῦ ποικιλότροπα ἐκακοποιήθηκε καί διαπομπεύθηκε, ἐξορίσθηκε στή νῆσο ᾿Αφουσία.
Μετά τό θάνατο τοῦ Θεοφίλου, σύζυγος αὐτοῦ αὐτοκράτειρα Θεοδώρα ἐπανέφερε τή γαλήνη στήν ᾿Εκκλησία, διά τῆς ἀναστηλώσεως τῶν ἁγίων εἰκόνων, καί ἀνεκάλεσε ἀπό τήν ἐξορία ὅλους τούς ῾Ομολογητές καί ῾Οσίους Πατέρες.
Ετσι ὁ ῞Οσιος ῾Ιλαρίων ἐπανῆλθε στή μονή του καί, ἀφοῦ τήν ἐδιοίκησε θεοφιλῶς καί θεαρέστως ἐπί τρία ἔτη, τό 845 μ.Χ., ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη, σέ ηλικία ἑβδομήντα ἐτῶν.
Πηγή: Αποστολική Διακονία
