Μια νέα βιογραφία του Χίτλερ διχάζει

O γερμανός ιστορικός Πέτερ Λόνγκεριχ στο νέο του βιβλίο για τον Χίτλερ προτείνει μια νέα προσέγγιση της προσωπικότητας του γερμανού δικτάτορα αλλά και της ανόδου του Εθνικοσοσιαλισμού, που προκαλεί έντονες αντιδράσεις.



«Εάν ο Χίτλερ είχε πεθάνει το 1938 και κάποιος άλλος αναλάμβανε τα καθήκοντά του σίγουρα η ιστορία θα ήταν εντελώς διαφορετική», είπε σε συνέντευξή του στη γερμανική ραδιοφωνία (DLF) o γερμανός ιστορικός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου Πέτερ Λόνγκεριχ με αφορμή το νέο βιβλίο του για τον γερμανό δικτάτορα. Η νέα βιογραφία του Αδόλφου Χίλτερ έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά πολυάριθμων έργων για τη ζωή, την άνοδο και την πτώση του Φύρερ, την συγκρότηση του Τρίτου Ράιχ και την πορεία προς τον ολοκληρωτισμό και το Ολοκαύτωμα.

Ωστόσο το νέο βιβλίο 1295 σελίδων του Λόνγκεριχ, το οποίο δημοσιεύεται αύριο (9 Nοεμβρίου) διαφέρει από τις μέχρι τώρα γνωστές μελέτες. Σε μια πρώτη φάση, η νέα βιογραφία ρίχνει φως σε άγνωστες πρωτογενείς πηγές της περιόδου του Εθνικοσοσιαλισμού, όπως ομιλίες της πρώιμης περιόδου του Χίτλερ καθώς και αδημοσίευτες σελίδες του ημερολογίου του Γιόζεφ Γκέμπελς, υπουργού Προπαγάνδας της ναζιστικής Γερμανίας. Σε ένα δεύτερο επίπεδο όμως αυτό που τραβά περισσότερο την προσοχή είναι η νέα προσέγγιση της προσωπικότητας και των πολιτικών βλέψεων του Χίτλερ, η οποία διχάζει μελετητές και αναγνωστικό κοινό στη Γερμανία. Σύμφωνα με την ερμηνεία του Λόνγκεριχ η κρατούσα ιστοριογραφία τείνει να υποτιμά την πολιτική οξύνοια του ηγέτη Χίτλερ αποδίδοντας την ισχύ του αποκλειστικά και μόνο σε μια μεταφυσικού τύπου «υπνωτική επενέργεια» που είχε στον γερμανικό λαό.

«Ξεκίνησε την πολιτική του πορεία όντας ένα τίποτα»


O γερμανός ιστορικός Πέτερ Λόνγκεριχ

O Λόνγκεριχ μελετά την πορεία του Χίτλερ από τα μετεφηβικά και νεανικά του χρόνια, λέγοντας ότι ο αυστριακής καταγωγής νεαρός «μέχρι τα 30 του χρόνια, δηλαδή μέχρι το 1919, οπότε και ξεκινά η πολιτική του σταδιοδρομία έβλεπε τον εαυτό του σαν ένα τίποτα, σαν μια παντελώς ασήμαντη φιγούρα». Αρνούμενος να αποδεχτεί την ήττα της Γερμανίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο αποφασίζει να ενταχθεί στο περιθωριακό Κόμμα των Γερμανών Εργατών, προάγγελο του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, ενώ όπως αναφέρει και ίδιος στο «Mein Kampf» ο Α´ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν το γεγονός που καθόρισε την σκέψη αλλά και τις πολιτικές του βλέψεις. Όπως αναφέρει ο Λόνγκεριχ για πολλά χρόνια ο νεαρός Χίτλερ δεν μπορούσε να αυτοπροσδιοριστεί πολιτικά, ενώ μόνο όταν ανέλαβε χρέη υπεύθυνου προπαγάνδας στο πλαίσιο του Reichswehr άρχισε να βρίσκει για τον εαυτό του ένα νέο ρόλο.

Έντονα προκλητικές χαρακτηρίζουν στο μεταξύ πολλοί τις αναφορές του Λόνγκεριχ αναφορικά με τις αντισημιτικές ιδέες του Χίτλερ. Όπως αναφέρει ο γερμανός ιστορικός ο Χίτλερ δεν ήταν εξαρχής ένας ορκισμένος αντισημίτης, ωστόσο ήταν σε μεγάλο βαθμό οπορτουνιστής. Όταν περί τα μέσα της δεκαετίας του 1920 αντιλήφθηκε ότι ο αντισημιτισμός έχει «πέραση» στα μεγάλα λαϊκά στρώματα άρχισε και ίδιος να ασπάζεται μια αντίστοιχη δημαγωγική ρητορική, η οποία σταδιακά κέρδιζε έδαφος και κορυφώθηκε δραματικά με την συστηματική εξόντωση 6 εκατομμυρίων Εβραίων στο Ολοκαύτωμα.

Από τον πολιτικό οπουρτουνισμό στο Ολοκαύτωμα


Αδόλφος Χίτλερ, 1939

Για τον Λόνγκεριχ το κλειδί για να αποκωδικοποιηθεί η προσωπικότητα του Χίτλερ είναι η ιδιαίτερη ευφυΐα του να εκμεταλλευθεί συγκυριακές καταστάσεις για «ίδιον όφελος και προς εξυπηρέτηση προσωπικών στόχων. Για το λόγο αυτό έφτασε στα άκρα», ανέφερε ο ίδιος στο Reuters. O Λόνγκεριχ ρίχνει επίσης βάρος στην τεράστια προσωπική επιρροή του Χίτλερ στην άνοδο του Τρίτου Ράιχ, αποδομώντας άλλες θεωρίες που δίνουν έμφαση στην επίδραση των κοινωνικοπολιτικών παραγόντων που οδήγησαν στην πτώση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και την σαρωτική επικράτηση του Εθνικοσοσιαλισμού. Τονίζει επίσης ότι ο Χίτλερ ασκούσε σε μεγάλο βαθμό μονοπρόσωπη εξουσία σε κομβικούς τομείς του Ράιχ και δεν βρισκόταν απλώς τυπικά στην κορυφή ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος που λειτουργούσε βάσει καλά συντονισμένων μηχανισμών.

Από την άλλη πλευρά, αξίζει να σημειωθεί ότι ο Πέτερ Λόνγκεριχ υποστηρίζει ότι μολονότι μεγάλα τμήματα του πληθυσμού τον υποστήριζαν, άλλοτε από πεποίθηση κι άλλοτε από συμφέρον, εντούτοις κατά τη διάρκεια του ναζιστικού καθεστώτος υπήρχε κοινωνική δυσαρέσκεια και αντιδράσεις, για παράδειγμα στους κόλπους της εκκλησίας. «Θα ήταν παράλογο να πιστέψει κανείς ότι μια βαθιά διχασμένη χώρα, όπως η Γερμανία, ξαφνικά συνενώθηκε κάτω από ένα πρόσωπο και μία ιδεολογία».

Σε κάθε περίπτωση 70 χρόνια μετά τον θάνατο του Χίτλερ, σημειώνει ο Λόνγκεριχ, το ενδιαφέρον τον Γερμανών για την περίοδο αυτή παραμένει έντονο. «Δεν πιστεύω ότι υπάρχει κανενός είδους ενθουσιασμός για τον Χίτλερ, απλώς πλέον σπάνε κάποια ταμπού», λέει τέλος ο γερμανός ιστορικός.

Δήμητρα Κυρανούδη (DLF, focus, reuters)