Το μέλλον των σχέσεων της Δύσης με την Τουρκία

Σάββας Καλεντερίδης

Από την εποχή του Μεσοπολέμου και έως τα τέλη της δεκαετίας του ’70, χώρα-πυλώνας για τα στρατηγικά συμφέροντα της Δύσης ήταν το Ιράν, του σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, ο οποίος, ως ηγέτης αυτής της ιστορικής και με μείζονα γεωστρατηγική σημασία χώρας, έως την εκθρόνισή του από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί, στις 11 Φεβρουαρίου 1979, υπήρξε πιστός σύμμαχος της Δύσης.

Η ανατροπή του σάχη και η επικράτηση της λεγόμενης Ισλαμικής Επανάστασης στη διακυβέρνηση του Ιράν υπήρξαν γεγονότα που ήταν σταθμοί και για τις σχέσεις της Δύσης με την Τουρκία, αφού άλλαζε δραματικά η παραμετροποίηση της γεωστρατηγικής αξίας της χώρας αυτής για τον λεγόμενο δυτικό κόσμο.
Η Ουάσινγκτον, το ΝΑΤΟ και η ΕΟΚ-Ε.Ε. έβλεπαν πλέον την Τουρκία ως μοναδική χώρα-πυλώνα χωρίς εναλλακτικές για την αντιμετώπιση της σοβιετικής απειλής, όσο αυτή ήταν υπαρκτή.
Οσον αφορά τη μετασοβιετική περίοδο, και πάλι η Τουρκία ήταν χώρα-πυλώνας για την εξυπηρέτηση γεωπολιτικών και στρατηγικών συμφερόντων της Δύσης στα Βαλκάνια, στη λεκάνη του Εύξεινου Πόντου, στην περιοχή του Καυκάσου, στην κεντρική Ασία, στο Ιράν, στο Ιράκ, στη Συρία, στη Μέση Ανατολή, στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο.
Μάλιστα, αυτή η αξία, αυτός ο ιδιαίτερα κρίσιμος για τα δυτικά συμφέροντα ρόλος που αναγνωρίστηκε στην Αγκυρα από τη Δύση, έπαιξε τεράστιο ρόλο στη συνοχή, στην πολιτική σταθερότητα, ακόμα και στην ακεραιότητα της Τουρκίας.
Κι αυτό γιατί η Δύση φρόντιζε -και συνεχίζει να το κάνει- να προστατεύει και να υποστηρίζει τη σταθερότητα και την ακεραιότητα της Τουρκίας, γιατί με μια αποσταθεροποιημένη Τουρκία, που απειλείται και με διαμελισμό, τίθενται σε άμεσο κίνδυνο τα γεωπολιτικά και τα στρατηγικά συμφέροντα της Δύσης στην προαναφερθείσα περιοχή.


Αυτό είναι κάτι που έχει συνειδητοποιήσει και εκμεταλλεύεται στο έπακρο η Αγκυρα, γι’ αυτό πολλές φορές οι εκάστοτε κυβερνώντες της Τουρκίας διαπραγματεύονται και «τεντώνουν» το σκοινί, εκβιάζοντας κραυγαλέα τη Δύση για μια σειρά από ζητήματα.
Θύματα αυτής της κατάστασης είναι χρόνια τώρα η Κύπρος, η Ελλάδα και οι Κούρδοι!
Μάλιστα, όσον αφορά την Κύπρο και την Ελλάδα, για την Ουάσινγκτον και τη Δύση είναι πιο βολικό να βρίσκονται σε μια κατάσταση μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, όπως ακριβώς είναι τα τέσσερα τελευταία χρόνια.
Κι αυτό γιατί έτσι εξυπηρετούνται καλύτερα τα δυτικά συμφέροντα, αφού μια οικονομικά ισχυρή και πολιτικά σταθερή Κύπρος και Ελλάδα μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τις επιδιώξεις και τα ζωτικά συμφέροντα της Ουάσινγκτον και της Δύσης σε αυτήν την κρίσιμη περιοχή, με κινήσεις τύπου Τάσσου Παπαδόπουλου και Κώστα Καραμανλή, οι οποίοι, όταν θεωρούσαν ότι είναι ισχυροί, ο μεν ένας είπε το «ΟΧΙ» στο Σχέδιο Ανάν, ο δε άλλος είπε το «ΝΑΙ» στον South Stream και το «ΟΧΙ»» στο Βουκουρέστι.
Περισσότερα γι’ αυτό το θέμα σε άλλο άρθρο μας.


Ξαναγυρνώντας στην Τουρκία, αυτή η ούτως ή άλλως δύσκολη σχέση του εκβιαστή και του εκβιαζόμενου, λόγω της έλλειψης εναλλακτικών λύσεων για τη Δύση, τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά, που τη δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο, αφού στη συμπεριφορά και στον τρόπο με τον οποίο ασκεί εξωτερική πολιτική η Αγκυρα τα πολιτικά κριτήρια έχουν δώσει τη θέση τους στα ιδεολογικά και τα ισλαμο-σουνιτικο-ψυχολογικά κριτήρια.
Τι εννοούμε. Η εξωτερική πολιτική κατά κανόνα ασκείται με βάση το συμφέρον.
Η Τουρκία του διδύμου Ερντογάν – Νταβούτογλου τα τελευταία χρόνια ασκεί εξωτερική πολιτική με βάση την ισλαμική ιδεολογία και τους «ιερούς» στόχους που απορρέουν από αυτήν, κάτι που, λόγω της φύσης των στόχων και της ιδιαιτερότητας της συγκεκριμένης θρησκείας, δεν επιτρέπει την επίδειξη ευελιξίας και ωθεί την Αγκυρα σε απρόβλεπτες και πολλές φορές αυτοκτονικές κινήσεις.
Η περίπτωση του Μαβί Μαρμαρά και των σχέσεων με το Ισραήλ, η περίπτωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και των σχέσεων με την Αίγυπτο, η περίπτωση των παραβιάσεων της κυπριακής ΑΟΖ, κόντρα στα συμφέροντα των ΗΠΑ, του Ισραήλ, της Ιταλίας, της Κορέας και της Γαλλίας, ακόμα και η περίπτωση των παρακλαδιών της Αλ Κάιντα και του λεγόμενου ΙΚ, που υποστηρίζονται ανοιχτά από την κυβέρνηση Ερντογάν – Νταβούτογλου, κόντρα στη διεθνή κοινότητα και τις επιλογές της Δύσης, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Η κατάσταση αυτή αυξάνει τον προβληματισμό σε ισχυρά κέντρα της Δύσης για το ποιο μπορεί να είναι μέλλον των σχέσεων με μια τέτοια Τουρκία.
Περισσότερα στοιχεία για το θέμα αυτό, που προβληματίζει τη Δύση, αλλά και αποδείξεις για τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία υποστηρίζει τους τζιχαντιστές του ΙΚ, στο άρθρο μας της Κυριακής.
Σάββας Καλεντερίδης