Η αναγκαιότητα των "ελίτ"

Είναι αλήθεια ότι όλο το ευρωπαϊκό εγχείρημα σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι δημιούργημα των "ελίτ". Από την ίδρυση της ΕΟΚ και σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, βασικές συνθήκες δεν μπήκαν σχεδόν ποτέ σε διαδικασίες έγκρισης από τους πολίτες. Ακόμα και όταν, σπάνια, το αποτόλμησαν και είχαν αρνητικό αποτέλεσμα, τα δημοψηφίσματα απλώς... επαναλήφθηκαν έως ότου προκύψει το επιθυμητό. Μία από τις βασικές κριτικές στην Ένωση είναι ακριβώς ότι έχει απομακρυνθεί από τις επιθυμίες των λαών και αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα δημοκρατικής νομιμοποίησης. Αυτό φυσικά δεν θα πρέπει να μας παραξενεύει. Στις αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες έχουμε εκχωρήσει στην πολιτική εξουσία τέτοια δικαιώματα και συχνά οι αποφάσεις της είναι αντίθετες με την επιθυμία της πλειονότητας. Κλασικό παράδειγμα η θανατική ποινή: σε όλες τις δημοσκοπήσεις οι πολίτες τάσσονται υπέρ της επαναφοράς της, κανένας όμως δεν θέτει το ζήτημα στη Βουλή. Αντιθέτως έχουμε επικυρώσει και διεθνείς συνθήκες για την κατάργησή της.

Ανάλογα παραδείγματα μπορούμε να βρούμε πολλά στην Ιστορία - από τα πιο γνωστά ήταν ίσως η συμμετοχή των ΗΠΑ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Άλλωστε γνωρίζουμε ήδη από τη σφαγή της Μήλου πως το γεγονός ότι μία απόφαση είναι αποτέλεσμα "αμεσοδημοκρατικών" διαδικασιών δεν την κάνει ούτε ηθικά ούτε πολιτικά σωστή. Όλα αυτά βέβαια μπορεί να γίνουν δεκτά μόνο κάτω από προϋποθέσεις. Μία πρώτη είναι ότι οι "ελίτ" θα πρέπει να είναι στοιχειωδώς ανοιχτές και αξιοκρατικές. Στην Ελλάδα είναι φανερό πως αυτό πια δεν ισχύει. Στη δεκαετία του 1980 το ΠαΣοΚ επιτέλεσε αυτόν τον ρόλο ανανεώνοντας την πολιτική τάξη, σήμερα ωστόσο τα κόμματα τείνουν να γίνουν όλο και περισσότερο αυτο-αναπαραγόμενοι μηχανισμοί εξουσίας. Το ίδιο ισχύει για την οικονομική "ελίτ" που όλο και πιο πολύ αποκτά παρασιτικό χαρακτήρα, αλλά και για τις πνευματικές "ελίτ" που μάχονται μόνο για τη συντήρηση των προνομίων τους. Η δεύτερη προϋπόθεση και ίσως η πιο σημαντική είναι ότι το πολιτικό σύστημα θα μπορεί να φέρνει αποτελέσματα: σας εκχωρούμε ανά τετραετία τη διακυβέρνηση με τον όρο ότι θα διασφαλίζετε τη βελτίωση της ζωής μας.


Αυτά -μεταξύ άλλων- έγραφε στο κυριακάτικο Βήμα τής 13/11/2011 ο Παντελής Καψής (ο αδερφός τού Μανώλη, ντε!), λίγο πριν κληθεί από την ντόπια "ελίτ" να προσφέρει τις υπηρεσίες του ως εκπρόσωπος της αλήστου μνήμης πραξικοπηματικής κυβέρνησης Παπαδήμου. Αν τα θυμήθηκα τώρα, σχεδόν τρία χρόνια μετά, είναι επειδή αυτές οι λίγες μόνο προτάσεις καταφέρνουν να δώσουν ανάγλυφα το ξέφτισμα εκείνου του πολυδιαφημισμένου πράγματος που -μάθαμε να- αποκαλούμεδημοκρατία.

Σήμερα, μετά από πέντε χρόνια καπιταλιστικής κρίσης, οι ελεγκτές τού δημόσιου λόγου έχουν καταφέρει να περάσουν από το επίπεδο της κατ' ανάγκην πρόκρισης των "έκτακτων οικονομικών αναγκών" εις βάρος των οποιωνδήποτε "δημοκρατικών κεκτημένων", στο επίπεδο του επαναπροσδιορισμού τής "δημοκρατίας" ως προς την -πάντοτε κατ' ανάγκην- πρόκριση των επιλογών τής εκάστοτε πολιτικής "ελίτ" εις βάρος τής πραγματικής βούλησης των πολιτών που την εκλέγουν.

Και κάπως έτσι, η λαϊκή κυριαρχία αποψιλώνεται και προσδιορίζεται αυστηρά στο Παντελοκάψειον πλαίσιο της ανά τετραετία εκχώρησης της διακυβέρνησης, μάλιστα δε σχεδόν άνευ όρων (εκτός εκείνου του ομιχλώδους περί διασφάλισης της βελτίωσης της ζωής μας).

Κατά παράδοξο τρόπο, όσο κι αν ο κατά τα ως άνω εκφυλισμός τής λαϊκής κυριαρχίας σημαίνει το κατ' ουσίαν ξέφτισμα τής δημοκρατίας, εν τέλει καταδεικνύεται ως... χρήσιμος. Φαίνεται πως για τον λαό η απόλυτη παράδοση των δικαιωμάτων του στα χέρια των πολιτικών και οικονομικών "ελίτ" είναι κάτι εξαιρετικά ωφέλιμο, αφού αυτές οι "ελίτ" προστατεύουν τον λαό, ο οποίος εύκολα μπορεί να μεταμορφωθεί σε αιμοδιψή όχλο που ζητάει επαναφορά τής θανατικής ποινής και νοσταλγεί την σφαγή των μηλίων.

Κι αν αυτές οι ωραίες μετα-δημοκρατικές εξελίξεις λαβαίνουν χώρα εντός συνόρων, τα μεγαλείο τής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας εξικνείται σε ύψη δυσθεώρητα όταν οι εγχώριες "ελίτ" (οι οποίες, μη το ξεχνάμε, έχουν τουλάχιστον την επίφαση της νομιμοποίησής τους μέσω εκλογών) εκχωρούν τις εξουσίες τους σε άλλες, μη εκλεγμένες ευρωπαϊκές ή παγκόσμιες "ελίτ". Τότε είναι που, καθώς μιλάς για "δημοκρατία", διαπιστώνεις πόσο έχουν χάσει οι λέξεις την σημασία τους...teddygr.