Πολυεθνικές λεηλατούν την Αφρική

Εκθεση που έγινε για λογαριασμό 13 βρετανικών και αφρικανικών ΜΚΟ σημειώνει πως, ενώ οι δυτικές χώρες «προσφέρουν» κάθε χρόνο σχεδόν 30 δισ. δολάρια σε αναπτυξιακή βοήθεια, εξαπλάσιο ποσόν φεύγει από την ήπειρο με προορισμό τις ίδιες τις «δωρήτριες» χώρες. Της Χριστίνας Πάντζου

Ο Πρινς Μπόνι μοιράζεται μια καλύβα με άλλους έντεκα Γκανέζους συμπατριώτες του. Ακτήμονας και άνεργος, δίχως χρήματα ή προσδοκίες πέρα από την επιβίωση, βρήκε καταφύγιο σε ένα ερειπωμένο χωριό της νότιας Ιταλίας, δίπλα στα κτήματα όπου δουλεύει. Στο χωριό του, το Ναβρόνγκο, καλλιεργούσε ντομάτες. Αλλά εδώ και αρκετά χρόνια οι αγορές της Γκάνας έχουν κατακλυστεί από φτηνές εισαγόμενες κονσέρβες πελτέ από την Ιταλία και κανείς σχεδόν δεν προτιμά τις φρέσκες.



Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του FAO (Παγκόσμιος Οργανισμός Γεωργίας), οι εισαγωγές πελτέ έχουν αυξηθεί κατά 650% την τελευταία δεκαπενταετία, ενώ το ίδιο διάστημα η ποσότητα ντόπιας ντομάτας στις τοπικές αγορές μειώθηκε σχεδόν κατά 90%, οδηγώντας σε απόγνωση δεκάδες χιλιάδους μικροπαραγωγούς. «Τώρα πια δεν καλλιεργώ ντομάτες. Δεν υπάρχει κανείς να τις αγοράσει. Μας κατέστρεψαν» λέει η Αολίτζια Τενιτία, που το 2007 κέρδισε τον τίτλο της «Αγρότισσας της χρονιάς». Τότε είχε μια μεγάλη έκταση και μια σοδειά που πουλούσε εύκολα σε καλή τιμή, αφού η ντομάτα είναι βασικό συστατικό της ντόπιας κουζίνας.
Απαξίωση της ντόπιας παραγωγής
Τώρα έχει ένα χωραφάκι ίσα για την επιβίωσή της. Τη χρονιά που βραβεύτηκε, οι εισαγωγές ιταλικού πελτέ εκτοξεύτηκαν στους 29.000 τόνους σφραγίζοντας και τυπικά την απαξίωση της ντόπιας παραγωγής. Ηταν τότε που άρχισαν οι αυτοκτονίες απελπισμένων αγροτών, που είδαν τις οικονομίες μιας ζωής να εξανεμίζονται σε σπόρους και λιπάσματα ενώ ήταν καταχρεωμένοι με δάνεια για σοδειές που δεν μπορούσαν να διαθέσουν.
Αλλοι, η συντριπτική πλειονότητα, ξεκίνησαν το μακρύ ταξίδι που τους έφερε μετανάστες στη νότια Ιταλία. Εκεί, στην κοιλάδα της Καπιτανάτα της Απουλίας και στη Νάπολη, δουλεύουν ως εποχικοί εργάτες στις τεράστιες φυτείες της ντομάτας που, αφού οι ίδιοι συλλέξουν, θα μεταποιηθεί για να εισαχθεί στην πατρίδα τους. Χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα και δικαιώματα, δουλεύουν από την αυγή ώς τη δύση του ήλιου. Δεν πληρώνονται με την ώρα αλλά με το πόσες ντομάτες καταφέρνουν να μαζέψουν: 3,5 ευρώ για κάθε 300 κιλά. Ψίχουλα, για μια τρομακτικά κουραστική δουλειά που σακατεύει μέση και πλάτη.
Χωρίς σύμβαση ή ασφάλιση και στο έλεος των επιστατών, που το βράδυ θα τους οδηγήσουν στους καταυλισμούς όπου «φιλοξενούνται» κι όπου τους περιμένει ένα στρώμα κατάχαμα στο ύπαιθρο ή σε ετοιμόρροπα σπίτια και καλύβες. «Ούτε στην Αφρική δεν έχω δει κανέναν να δουλεύει σε τέτοιες συνθήκες», έλεγε σε ρεπορτάζ των Στέφανο Λιμπέρτι και Ματίλντ Οβιγέν, υπότροφων του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δημοσιογραφίας, ο φοιτητής Ιβάν Σανιέ από το Καμερούν, που το 2010 οργάνωσε την πρώτη απεργία εποχικών εργατών στην Απουλία.
Σκλάβοι όχι της παγκοσμιοποίησης, αλλά μιας σκόπιμης πολιτικής κερδοφορίας της ανεπτυγμένης Δύσης. Σύμφωνα με τον FAO, το 2011 η Ιταλία επιδοτήθηκε από την Ε.Ε. με 45 ευρώ για κάθε τόνο πελτέ ντομάτας που εξήγαγε, έτσι που οι παραγωγοί της μπορούν να διαθέτουν σε καλύτερη τιμή το προϊόν τους, με συνέπεια να απαξιώνεται η αφρικανική παραγωγή και να οξύνεται το πρόβλημα της φτώχειας και της εξάρτησης.
Κι όμως, οι Βρυξέλλες συνεχίζουν να επαίρονται πως το 2013 η αναπτυξιακή βοήθεια, που έχει βασικό στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας, έφτασε τα 56,2 δισ. ευρώ (0,43% του ΑΕΠ της), ενώ άλλο 1 δισ. ευρώ προσφέρθηκε σε 79 από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη, ιδίως στην Αφρική. Και συνεχίζουν να μιλούν για το «Πρόγραμμα για την Αλλαγή», γεμάτο ωραία λόγια για επαναπροσανατολισμό της αναπτυξιακής πολιτικής που, παίρνοντας υπόψη της τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, θα φέρει την εξάλειψη της φτώχειας.
Στον αντίποδα ωστόσο των διακηρύξεων, οι πλούσιες χώρες που διαφημίζουν τη γενναιόδωρη βοήθειά τους επιτρέπουν στις επιχειρήσεις τους να λεηλατούν συστηματικά τους πόρους της μαύρης ηπείρου, προσποριζόμενες πολλαπλάσια ποσά. Εκθεση που έγινε για λογαριασμό 13 βρετανικών και αφρικανικών ΜΚΟ και δημοσιοποιήθηκε τον περασμένο Ιούλιο σημειώνει πως, ενώ οι δυτικές χώρες «προσφέρουν» κάθε χρόνο σχεδόν 30 δισ. δολάρια σε αναπτυξιακή βοήθεια στην Αφρική, εξαπλάσιο ποσό φεύγει από την ήπειρο με προορισμό τις ίδιες τις «δωρήτριες» χώρες.
Σύμφωνα με την έκθεση με τίτλο «Τίμιοι Λογαριασμοί», οι ξένες πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στην υποσαχάρια Αφρική επιστρέφουν στις «φιλάνθρωπες» πατρίδες τους, ανάμεσα στα άλλα, κέρδη 46 δισ. δολαρίων τον χρόνο, ενώ η φοροδιαφυγή και άλλες παράνομες συναλλαγές φτάνουν τα 35 δισ., που μεταφέρονται σε φορολογικούς παραδείσους ανά τον κόσμο. Αλλα 21 δισ. δολάρια τον χρόνο βγαίνουν από τα δημόσια ταμεία των αφρικανικών κρατών για αποπληρωμή δανείων.
Προπέτασμα καπνού
«Η πολυδιαφημιζόμενη βοήθεια αποτελεί προπέτασμα καπνού για να μην αντιληφθούμε ότι “δωρήτριες” χώρες λεηλατούν την Αφρική μέσα από την ανεξέλεγκτη και αδιαφανή λειτουργία των πολυεθνικών τους, χορηγώντας τμήμα της υποτιθέμενης βοήθειας ως δάνεια που συμβάλλουν στην κρίση χρέους και εκμεταλλευόμενες το δίκτυο των φορολογικών παραδείσων για να στερήσουν την Αφρική από έσοδα δισεκατομμυρίων. Ας χρησιμοποιήσουμε πιο ακριβή γλώσσα. Πρόκειται για διαιωνιζόμενη λεηλασία, ακριβώς το αντίθετο από τη γενναιόδωρη προσφορά», λέει ο Μάρτιν Ντρίουρι, διευθυντής της «Δράσης για τη Φτώχεια και την Υγεία», μιας από τις οργανώσεις που παρήγγειλαν την έρευνα. «Αλλά κυβερνήσεις και ΜΚΟ συνεχίζουν να συγκεντρώνουν χρήματα δημιουργώντας την αίσθηση ότι η απάντηση στη φτώχεια είναι η “βοήθεια” κι ότι έτσι θα σώσουμε την Αφρική. Οι αριθμοί δείχνουν πως η Αφρική σώζει τον υπόλοιπο κόσμο».
Ο Πρινς Μπόνι, όπως κι όλοι οι Αφρικανοί που καταστράφηκαν από τις πολιτικές των «γενναιόδωρων δυτικών δωρητών», δεν έχει ιδέα για όλα αυτά. Ξέρει μόνο πως κάποτε ήταν αγρότης στην πατρίδα του και τώρα είναι «παράνομος» εργάτης γης στην Ευρώπη. Θα περιμένει το τέλος της σεζόν ελπίζοντας ότι και του χρόνου θα τα καταφέρει να δουλέψει σε ξένα εδάφη.