Οι γηγενείς Μακεδονομάχοι της Έδεσσας

Οι γηγενείς Μακεδονομάχοι πολέμησαν και αυτοί για την ελευθερία της Μακεδονίας, αλ­λά διέφεραν σε πολλά από τους επήλυδες Μακεδονομάχους, από τον Παύλο Μελά, τον Γεώργιο Τσόντο-Βάρδα, τον Ιωάννη Καραβίτη και άλλους, Ελληνικής, Βλαχικής, Αλβα­νικής ή Σλαβικής Φωνής, πολέμησαν για την Ελληνική Μακεδονία

από κοινού με τους άλλους Έλλη­νες Μακεδονομάχους. Δεν διακρίνονταν από τους άλλους Έλληνες, ούτε οι ίδιοι διέκριναν τον εαυτό τους: Έλληνες όλοι για την Ελληνική Μακεδονία. Διακρίνονταν από τους άλλους, τους Νό­τιους Έλληνες, από το γεγονός ότι οι γηγενείς δεν ήταν περαστικοί όπως το νερό της βροχής, αλ­λά μόνιμοι, όπως τα ψηλά βουνά τους. Σε αντίθεση με τους επήλυδες οι γηγενείς Μακεδονομάχοι δεν χρειάζονταν διάκριση, επειδή ήταν διακεκριμένοι στον τόπο τους.

Έτσι λοιπόν και με αφορμή την 99η απελευθέρωση της Έδεσσα, ξεκινάω να αναρτώ τον κατάλογο των γηγενών Μακεδονομάχων της που έλαβαν μέρος στον Μακεδονικό αγώνα. Πηγή μου είναι το βιβλίο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών «Οι αφανείς γηγενείς μακεδονομάχοι, (1903-1913)». Ας δούμε ποιοι ήταν οι Μακεδόνες της Έδεσσας:

ΒΑΒΑΡΟΤΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Ο Κωνσταντίνος Βαβαρότσης καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και αγωνίστη­κε ως Οπλίτης. Τέθηκε υπό τις διαταγές διαφόρων οπλαρχηγών όπως ο Μαζαράκης, ο Ζιάκας και ο Κατσίγαρης. Ιδιαίτερα δραστήριος και θαρραλέος, έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και συμπλοκές. Ο Μαζαράκης κάνει ιδιαίτερη μνεία στην συμμετοχή του στην μάχη στην μονή Μεσημερίου, στα Λευκάδια και στην Σωτήρα της Ημαθίας. (Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Β-125)

ΒΑΛΤΑΔΩΡΟΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ

Ο Προκόπιος Βαλταδώρος καταγόταν α­πό την Έδεσσα του Νομού Πέλλας και έ­δρασε ως Πράκτορας Γ’ τάξης. Αναφέρε­ται ότι συνεισέφερε τα μέγιστα στον Μακεδονικό Αγώνα ως αγγελιοφόρος και προμηθευτής των σωμάτων που δρούσαν στην περιοχή.(Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Β-235)

ΒΑΣΔΑΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

Ο Ευάγγελος Βασδάρης καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 281)

ΒΛΑΧΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ο Γεώργιος Βλάχος καταγόταν από την Έδεσσα του Νομού Πέλλας. Πιθανότατα ήταν Οπλίτης στο σώμα του Κ. Μαζαράκη που σκοτώθηκε σε σύγκρουση με τουρκικό λόχο, όπως αναφέρει ο Γ. Μόδης. (ΓΕΣ,ό. π.,σ. 259)

ΒΛΑΧΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Ο Δημήτριος Βλάχος καταγόταν από την Έδεσσα του Νομού Πέλλας και έδρασε ως οδηγός διαφόρων ανταρτικών ομάδων. Χρησιμοποιήθηκε επίσης ως αγγελιοφό­ρος στην περιφέρεια Έδεσσας, Νάουσας, Αλμωπίας, Βέροιας και Γιαννιτσών. (Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Β-5)

ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Ο δάσκαλος Δημήτριος Γεωργιάδης κα­ταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πράκτορας Γ’ τάξης. Ανέλαβε οργανωτικά καθήκοντα μετά την αποχώ­ρηση από την Έδεσσα του πράκτορα Νεό-κοσμου Γρηγοριάδη, επομιζόμενος την ευ­θύνη του συντονισμού του Αγώνα στην περιοχή. Παράλληλα, φρόντιζε να καλ­λιεργεί και να τονώνει το εθνικό φρόνη­μα των κατοίκων με τις διαλέξεις του στην «Φιλόπτωχο Αδελφότητα των Κυριών», την οποία ο ίδιος ίδρυσε και εδραίωσε. Ο ίδιος πολλές φορές διέθεσε την οικία του ως άσυλο ανταρτών. Για την εθνική του δράση πολεμήθηκε από τους Βουλγάρους, οι οποίοι προσπάθησαν επανειλημμένως να τον εξοντώσουν. Για τον ίδιο λόγο φυ­λακίσθηκε από τους Τούρκους.

(Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Γ-278)

ΓΙΟΥΣΜΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Ο Ιωάννης Γιούσμης καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και ανέπτυξε δράση ως Πράκτορας Α’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 592)

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ΜΙΧΑΗΛ

Ο Μιχαήλ Καραγιαννίδης γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 1382)

ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

Ο Χρήστος Καραΐσκος γεννήθηκε στην Έδεσσα του Νομού Πέλλας και ανέπτυξε δράση ως Πράκτορας Β’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 1398)

ΚΑΡΤΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

Ο Χρήστος Κάρτας γεννήθηκε στην Έ-δεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Οπλίτης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 1519)

ΚΙΤΑΝΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΣ

Ο ιατρός Αργύριος Κιτάνος (Πράκτορας Α’ τάξης) καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας. Υπήρξε εμψυχωτής του Αγώνα στην περιοχή, με σπουδαίο οργανωτικό και συντονιστικό έργο. (ΓΕΣ,ό.π.,σ. 257)

ΚΛΕΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Ο Παναγιώτης Κλέων γεννήθηκε στην Έδεσσα του Νομού Πέλλας και έδρασε ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 1621)

ΚΟΤΖΙΑΣ (ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ)ΑΓΓΕΛΟΣ

Ο Άγγελος Κοτζιάς ή Χατζηγιάννης κατα­γόταν από την Έδεσσα της Πέλλας. Όταν επέστρεψε από τις ΗΠΑ, κατετάγη ως Ο­πλίτης στα ανταρτικά σώματα της περιο­χής Καβάλας-Παγγαίου πολεμώντας υπό την αρχηγία του Π. Ιωαννίδη Τούρκους και Βουλγάρους. Το 1912 και το 1913 έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, υπη­ρετώντας στο σώμα του Π. Ιωαννίδη.

(Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Κ-93)

ΚΥΡΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ

Ο Αλκιβιάδης Κύρου καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και ανέπτυξε δράση ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 1898)

ΚΥΡΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ

Ο Χρήστος Κύρου καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας. Συμμετείχε στον Μα-κεδονικό Αγώνα ως Πράκτορας Β’ τάξης του Προξενείου Θεσσαλονίκης και στάλ­θηκε στην γενέτειρά του, όπου ανέπτυξε σημαντική δράση. Επίσης, συνεργάστηκε με τον γιατρό Κιτάνο, επικεφαλής τότε του Εθνικού Κέντρου Έδεσσας-Καρατζόβας, με στόχο να επαναφέρουν το χωριό Βερτί-σκος στο πατριαρχικό στρατόπεδο. (Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Κ-685)

ΚΩΦΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

OΕυάγγελος Κωφός μαζί με άλλους επι­φανείς κατοίκους της Έδεσσας πρωταγωνίστησε στην προσπάθεια οργάνωσης του ελληνικού στοιχείου της περιοχής.(Dakin,ό.η.,σ. 70)

ΜΠΙΛΙΤΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

OΚωνσταντίνος Μπιλίτσης γεννήθηκε στην Έδεσσα του Νομού Πέλλας και έ­δρασε ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 2529)

ΝΕΔΕΛΚΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

OΑντώνιος Νεδέλκος γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και συνέδραμε την δράση των ελληνικών σωμάτων ως Πρά­κτορας Β’ τάξης. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 2652)

ΝΕΔΕΛΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

OΔημήτριος Νεδέλκος καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και ανέπτυξε δράση ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 2651)

ΝΟΪΤΣΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ

OΛάζαρος Νο’ϊτσης γεννήθηκε στην πό­λη της Έδεσσας και έδρασε ως Πράκτο­ρας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 2733)

ΝΟΥΣΗ ΚΥΡΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ

OΑλκιβιάδης Νούση Κύρου καταγόταν από την πόλη της Έδεσσας και έδρασε ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 2738)

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

OΔημήτριος Παπαδόπουλος καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και αγωνί­σθηκε ως Οπλίτης.OΚάκκαβος αναφέρει ότι δέχθηκε την δολοφονική επίθεση δέκα Βουλγάρων, οι οποίοι του κατάφεραν δέκα πλήγματα. (Κακκάβου,ό. η.,σ. 123)

ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣΔΙΟΝΥΣΙΟΣ

OΔιονύσιος Παπαχριστόδουλος καταγό­ταν από την Έδεσσα της Πέλλας και συνέδραμε τις ελληνικές ανταρτικές ομάδες ως Πράκτορας Β’ τάξης. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 3274)

ΠΑΡΙΣΗΣ ΠΑΡΙΣΗΣ

OΠαρίσης Παρίσης (Πράκτορας Α’ τά­ξης) γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας. Ήταν γιος του πρόκριτου και δημογέρο­ντα της πόλης Μιχαήλ Παρίση και εργαζόταν ως σταθμάρχης στην Έδεσσα, στην Άρνισσα, στην Αλεξάνδρεια και στον Άγρα. Υπήρξε συνεργάτης της τοπικής Επιτροπής Αγώνα. Συνεργάστηκε με τον Κ. Μαζαράκη-Αινιάν, τον σύνδεσμο Ν. Γρηγοριάδη και τους οπλαρχηγούς Σ. Σπυρομήλιο και Χ. Καραπάνο. Η δράση του κατά τον Μακεδονικό Αγώνα συνί­στατο στον συντονισμό της μεταφοράς πολεμοφοδίων με τον σιδηρόδρομο στην περιοχή Έδεσσας και Αλεξάνδρειας. Προ­κειμένου η μεταφορά να μην γίνει αντι­ληπτή, το πολεμικό υλικό καλυπτόταν από βαμβάκι ή τοποθετούνταν εντός κι­βωτίων με εικονικούς αποστολείς. Στην οικία του συχνά έλαβαν χώρα συσκέψεις, παρουσία του Έλληνα Προξένου Θεσσα­λονίκης. Σημαντική, τέλος, υπήρξε η προ­σφορά του και κατά την διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, όταν χάρη σε έ­γκαιρη ενέργειά του ο ελληνικός στρατός κατόρθωσε να απελευθερώσει την Έδεσ­σα μετά από σύντομη μάχη. Για τις υπη­ρεσίες του στην χώρα τιμήθηκε πολλα­πλώς από το Ελληνικό Κράτος. (Κ. Νούσκα,Η Έδεσσα στις εηάλξεις τον Μακεδονικού Αγώνα 1848-1912,Θεσσαλο­νίκη 1992, σσ. 315, 316, 318)

ΠΕΡΤΣΙΚΑΠΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

OΔημήτριος Περτσικάπας καταγόταν α­πό την Έδεσσα της Πέλλας και συνέδραμε τις ελληνικές ανταρτικές ομάδες ως Πρά­κτορας Γ’ τάξης. Πιθανότατα συνεργάστηκε με τον Κ. Μαζαράκη-Αινιάν και έλαβε μέρος στην μάχη της μονής Μεσημερίου.

(Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Π-675)

ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΕΤΡΟΣ

OΠέτρος Προκοπίου γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και αγωνίσθηκε ως Oπλίτης εναντίον των Κομιτατζήδων. Συ­νελήφθη το 1905 και καταδικάστηκε σε τριετή φυλάκιση. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 3507)

ΠΡΟΤΣΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

OΑλέξανδρος Πρότσιος γεννή­θηκε στην Έδεσσα του Νομού Πέλ­λας και συνέδραμε τον αγώνα για την Μακεδονία ως Πράκτορας Γ’ τά­ξης·

ΡΙΖΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

OΔημήτριος Ρίζος υπήρξε ένας από τους βασικούς οργανωτές και συντονιστές της προσπάθειας των Ελλήνων της Έδεσσας να προβάλλουν σθεναρή αντίσταση στις βουλγαρικές προκλήσεις.(Dakin,ό. η.,σ. 70)

ΣΑΛΑΜΠΑΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

OΚωνσταντίνος Σαλάμπασης καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πράκτορας Α’ τάξης. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 3614)

ΣΙΒΕΝΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

OΔημήτριος Σιβένας καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πρά­κτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 3730)

ΣΙΒΕΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

OΙωάννης Σιβέ­νας καταγόταν α­πό την Έδεσσα του Νομού Πέλ­λας και έδρασε ως Πράκτορας Β’ τά­ξης. Φοίτησε στο Ελληνομουσείο της Έδεσσας. Χειροτονήθηκε ιερέας στα 1884 και διετέλεσε οικονόμος και αρχιε­ρατικός επίτροπος του Μητροπολίτη Έδεσσας. Συμμετείχε στην ίδρυση της Εθνι­κής Επιτροπής Έδεσσας και διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο στην συλλογή πληρο­φοριών και στην εξυπηρέτηση των διαφό­ρων αναγκών των Ελλήνων μαχητών. Σε αυτό του το έργο ιδιαίτερα χρήσιμες απο­δείχθηκαν οι καλές σχέσεις που διατηρού­σε με τις τουρκικές αρχές στην περιοχή. Συνεργάστηκε επίσης με μυημένους στον Αγώνα γιατρούς της Έδεσσας όπως ο Κιτάνος, ο Ρίζος, ο Κιόρτσης, ο Νεδέλκος και ο Χατζητάσκος. Τον Oκτώβριο του 1912 συνελήφθη από τις τουρκικές αρχές και φυλακίστηκε στο Επταπύργιο για δύο μή­νες. (Ι. Μυλωνά, «OΠαπασιβένας της Εδέσ­σης»,Μακεδόνικη Ζωή,95 (1974) 34-35)

ΣΙΒΕΝΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

OΚωνσταντίνος Σιβένας καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πράκτορας Α’ τάξης. (Επετηρίς,ό.η.,α. α. 3732)

ΣΙΒΕΝΑΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ

OΠροκόπιος Σιβένας καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πρά­κτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. η.,α. α. 3733)

ΣΙΜΑΔΗΣ ΗΛΙΑΣ

Ο Ηλίας Σιμάδης καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και ανέπτυξε δράση ως Πράκτορας Β’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 3714)

ΣΙΩΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ο Γεώργιος Σιώνης γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και ανέπτυξε δράση ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 3768)

ΣΛΙΜΠΑΣ ΣΤΟΓΙΑΝΝΗΣ

Ο Στογιάννης Σλίμπας γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πρά­κτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 3812)

ΣΟΥΜΠΑΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Ο Δημήτριος Σούμπασης καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και ανέπτυξε δράση ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 3832)

ΤΡΥΨΙΑΝΝΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ

Ο Γρηγόριος Τρυψιάννης γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και συνέδραμε τα ελ­ληνικά ανταρτικά σώματα ως Πράκτορας Γ’ τάξης, εκτελώντας χρέη αγγελιοφόρου και πληροφοριοδότη. Πιθανότατα συ­νεργάστηκε με τον οπλαρχηγό Αθ. Μι-νόπουλο.

(Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Τ-3)

ΤΣΑΡΒΕΝΑΣ ΤΡΥΦΩΝ

Ο Τρύφων Τσαρβένας γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πρά­κτορας Γ’ τάξης. Πληροφορούσε τα ελλη­νικά σώματα, τα οποία δρούσαν στην περιοχή, για τις κινήσεις των Εξαρχικών, ενώ συχνότατα φιλοξενούσε και περιέθαλπτε τραυματίες αντάρτες στην οικία του.

(Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Τ-57)

ΤΣΕΜΤΣΗΣ ΗΛΙΑΣ

Ο Ηλίας Τσέμτσης γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και έδρασε ως Πράκτορας Γ’ τάξης. Προσέφερε σημαντικές υπηρε­σίες ως αγγελιοφόρος και μεταφορέας ό­πλων. Πολλές φορές ανελάμβανε να με­ταφέρει με ασφάλεια αντάρτες και ο­πλαρχηγούς, μεταμφιεσμένους σε απλούς χωρικούς, στον προορισμό τους.

(Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Τ-61)

ΤΣΙΤΣΙΟΣ (ΒΛΑΧΟΣ) ΙΩΑΝΝΗΣ

Ο Ιωάννης Τσίτσιος ή Βλάχος έδρασε ως Οπλαρχηγός Β’ τάξης. Σκοτώθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας, από όπου και κατα­γόταν. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 4316)

ΦΡΑΓΚΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

Ο Αθανάσιος Φράγκου ή Παρ-μενίων γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και έδρα­σε ως Πράκτορας Α’ τάξης. Διετέλε­σε διευθυντής του ελληνικού σχολεί­ου στην Έδεσσα καθώς και άλλων περιο­χών. Μέλος και γραμματέας από το 1903 της Επιτροπής Άμυνας Έδεσσας, υπήρξε συνεργάτης του ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης. Μαζί με άλλα μέλη της ε­πιτροπής όπως ο Δ. Ρίζος, ο Ε. Κωφός και ο Ιωάννης Παπασιβένας βοηθούσαν στον ανεφοδιασμό των τοπικών ομάδων. Στις αρχές του Α’ Βαλκανικού Πολέμου (7 Οκτωβρίου 1912) συνελήφθη μαζί με άλ­λους Εδεσσαίους και κρατήθηκε στις φυ­λακές του Γεντί-Κουλέ της Θεσσαλονί­κης. Στις παραμονές της απελευθέρωσης της Έδεσσας (16 Οκτωβρίου 1912) μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της Δημογεροντίας έλαβε απόφαση, με την οποία διασφαλι­ζόταν η ακεραιότητα του τουρκικού πλη­θυσμού της πόλης από πιθανά αντίποινα. (Dakin,ό. π.,σ. 70. Νούσκα,ό.π.,σσ. 139, 200, 207, 233)

ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ

Ο Πρόδρομος Χατζηδημητρίου γεννήθη­κε στην Έδεσσα της Πέλλας και συνέδρα­με τις ελληνικές ανταρτικές ομάδες ως Πράκτορας Γ’ τάξης. (Επετηρίς,ό. π.,α. α. 4535)

ΧΑΤΖΗΔΗΜΟΥΛΑΣ ΛΥΣΙΜΑΧΟΣ

Ο Λυσίμαχος Χατζηδήμουλας καταγόταν από την Έδεσσα της Πέλλας και αγωνί­σθηκε ως Οπλίτης. Ήταν εργοστασιάρχης και αναφέρεται ότι ηγήθηκε των εργατών του υφαντουργείου του στην Έδεσσα, οι οποίοι απέτρεψαν ενόπλως την προσπά­θεια ανατινάξεως του κτιρίου από τους Βουλγάρους, τον Φεβρουάριο του 1901. (ΓΕΣ,ό. π.,σ. 117)

ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Ο Ιωάννης Χατζηνίκος γεννήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας. Ήταν μέλος του Εθνικού Κέντρου Έδεσσας από το 1904 και έδρασε ως Πράκτορας Α’ τάξης. (Επετηρίς,ό.π.,α. α. 3555)

ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Ο πρόκριτος Νικόλαος Χατζηνίκος γεν­νήθηκε στην Έδεσσα της Πέλλας και ανέ­πτυξε δράση ως Πράκτορας Β’ τάξης υπό τις διαταγές του Κ. Μαζαράκη-Αινιάν, με το σώμα του οποίου έλαβε μέρος στην μά­χη του Μεσημερίου. Υπήρξε συνεργάτης του Προξενείου Θεσσαλονίκης, μαζί με τον επίσης πρόκριτο Φράγκου, με τομέα ευ­θύνης τους την ευρύτερη περιοχή της Έδεσσας. Το 1906 φυλακίσθηκε για χρο­νικό διάστημα τριών μηνών από τις τουρ­κικές αρχές, καθώς βρέθηκε στην κατοχή του έγγραφο το οποίο τον ενοχοποιούσε. (Αρχείο ΔΕΠΑΘΑ, Αρχείο Μ.Α., φ. Χ-164. ΓΕΣ, ό. π., σ. 180)