Η δολοφονία τής ΕΡΤ και το μέλλον της ενημέρωσης

Πάνος Της ΕΛΣΑΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ* Το ξαφνικό «κλείσιμο» της δημόσιας τηλεόρασης με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, χωρίς προηγούμενο διάλογο και δημόσια διαβούλευση, αποτελεί προσβολή της δημοκρατικής αρχής, ευθεία βολή κατά της δημόσιας σφαίρας, αδιαμφισβήτητη πράξη λογοκρισίας και, εν τέλει, σοβαρότατη συνταγματική εκτροπή. Ενώ, επιπλέον, η απόφαση του υπουργείου Οικονομικών, να απαγορεύσει σε κάθε ραδιοτηλεοπτικό φορέα την αναμετάδοση του σήματος της ΕΡΤ υπό την απειλή της επιβολής της κύρωσης αφαίρεσης της άδειας λειτουργίας του, μας γυρνά πίσω σε τρομακτικές εποχές δικτατορίας και αιματοχυσίας. Πολλοί καταγγέλλουν δημόσια πως δεν λείπουν και οι παρεμβάσεις στις σελίδες του Διαδικτύου από τις οποίες εκπέμπεται το σήμα της ΕΡΤ, και για το λόγο αυτό το Συμβούλιο της Ευρώπης εξέδωσε σήμερα σχετική ανακοίνωση με την οποία καταδικάζει τέτοιου είδους παρεμβάσεις ως προσβολές της ελευθερίας της έκφρασης, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι στην κορυφή της παγκόσμιας πρωτοπορίας, υιοθετώντας στα σοβαρότατα προβλήματα της παρούσας συγκυρίας λύσεις που κάθε άλλη ευνομούμενη χώρα δεν θα τολμούσε καν να σκεφτεί. Με την ακραία λύση που έδωσε στο θέμα της ΕΡΤ, η Ελλάδα διαρρηγνύει και τις διεθνείς και ενωσιακές δεσμεύσεις της στο πεδίο των θεμελιωδών δικαιωμάτων: παραβιάζεται η ΕΣΔΑ, η Ευρωπαϊκή Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, το Ευρωπαϊκό Πρωτόκολλο για τη Δημόσια Τηλεόραση, αλλά και οι Κοινοτικές Οδηγίες για την Τηλεόραση Χωρίς Σύνορα και τις Οπτικοακουστικές Υπηρεσίες, μια και η πλειονότητα των ευρωπαϊκών σταθμών αναμεταδίδονται στην Ελλάδα μέσω των συχνοτήτων της ΕΡΤ. Η οργή σημαντικού μέρους του ελληνικού λαού απέναντι στο πελατειακό κράτος, στον υδροκέφαλο δημόσιο τομέα, στους απειράριθμους αργόμισθους δημοσίους υπαλλήλους συμπαρασύρει και τη δημόσια τηλεόραση ως θεσμό. Αυτό το τμήμα του ελληνικού λαού, αντί να ξυπνήσει από το λήθαργο που του έχει επιβάλει το «δόγμα του σοκ», χαιρέκακα επικροτεί τη «μαύρη οθόνη» στην οποία οδηγήθηκε «το μαγαζάκι των εκάστοτε κυβερνήσεων και τα λαμόγια, οι δημοσιογράφοι», χωρίς να κατανοεί το μέγεθος της καταστροφής που συντελείται για τη χώρα και τους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό, με αφετηρία τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, αισθάνομαι την ανάγκη, όσες κι αν είναι οι αμαρτίες της ΕΡΤ, να βροντοφωνάξω την αφοσίωσή μου στη δημόσια ραδιοτηλεόραση ως αξία και ως όχημα πολιτισμού: η δημόσια ραδιοτηλεόραση αναδιαρθρώνεται, αλλά δεν οδηγείται, και μάλιστα με τόση αγριότητα, στο θάνατο! Μια τέτοια δολοφονία, ιδίως στην παρούσα συγκυρία, είναι κάτι παραπάνω από ύποπτη και σκοτεινή και εύλογα γεννά ερωτήματα για τα συμφέροντα που εξυπηρετεί. Γιατί να καταργηθεί η ΕΡΤ, η οποία αποτελεί και το μόνο νόμιμο κανάλι της χώρας, ενώ τα επί 20 συναπτά έτη παρανόμως λειτουργούντα ιδιωτικά κανάλια συνεχίζουν να εκπέμπουν, χωρίς ποτέ να έχει προκηρυχθεί διαφανής διαγωνισμός για την κατάληψη ραδιοσυχνοτήτων; Οι τελευταίες ηχηρές αποφάσεις του ΣτΕ, που έκριναν αντισυνταγματικές τις διατάξεις με τις οποίες επεκτάθηκαν επ' αόριστον οι προσωρινές άδειες του 1989, άφησαν, όπως αποδεικνύεται, παντελώς αδιάφορη την ηγεσία της χώρας. Η τελευταία, αντί να παρέμβει στην ιδιωτική τηλεόραση, η οποία, στο πλαίσιο της ημιπαράνομης λειτουργίας της επί σειρά ετών, δεν καταβάλλει ούτε τα νόμιμα τέλη στο κράτος, καρατόμησε την ΕΡΤ. Με ποιο δικαίωμα ένα τμήμα της κυβέρνησης, που δεν διαθέτει καν την πλειοψηφία του ελληνικού λαού, πραξικοπηματικά καταργεί ένα δημόσιο κανάλι το οποίο ανήκει στους πολίτες που καταβάλλουν περιοδικά το τέλος λειτουργίας του, συρρικνώνοντας τον πλουραλισμό και αφήνοντας τον ελληνικό λαό στο έλεος της ιδιωτικής αγοραίας τηλεόρασης; Ποια είναι η Digea, η οποία με ένα κλικ μπορεί να διακόπτει την ψηφιακή εκπομπή; Οπως αποδεικνύεται, ο φορέας αυτός στην ψηφιακή εποχή ελέγχει όχι μόνο τη διανομή σήματος και την πρόσβαση σε αυτό, αλλά και την παροχή περιεχομένου. Και, όπως μαθαίνουμε, ο φορέας αυτός στην Ελλάδα τελεί υπό τον έλεγχο των 5 μεγαλύτερων ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών. Υπόκειται σε θεσμικό έλεγχο ο φορέας αυτός, ο οποίος συγκεντρώνει απαράμιλλες εξουσίες, ικανές να καθηλώσουν κυριολεκτικά το μέλλον της ενημέρωσης, και ποια είναι η δημοκρατική του νομιμοποίηση; Είναι η ελληνική νομοθεσία σύμφωνη στο σημείο αυτό με το κοινοτικό κεκτημένο; Στο βαθμό που ο νέος φορέας ο οποίος θα αντικαταστήσει την ΕΡΤ (η ΝΕΡΙΤ, σύμφωνα με το σχέδιο της κυβέρνησης) θα υπάγεται στο υπουργείο Οικονομικών, πώς θα ικανοποιούνται τα κριτήρια της ανεξαρτησίας, του πλουραλισμού και της ποιότητας, τα οποία επιτάσσει το Σύνταγμα αλλά και οι διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας, ιδίως αναφορικά με τους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς του δημόσιου τομέα; Τέλος, ποια είναι η θέση των αρμόδιων αρχών και θεσμών της Ε.Ε. στο συγκεκριμένο θέμα; Ο αρμόδιος επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αντέδρασε με τις δηλώσεις του στις τελευταίες επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης, ενώ ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων εκφράστηκε με χρησμούς της Πυθίας, φαίνεται όμως πως, σύμφωνα με τις δηλώσεις του κ. Μπαρόζο, η συνέχιση της λειτουργίας της ΕΡΤ, παρά τις αποφάσεις της ελληνικής κυβέρνησης, θεωρείται νόμιμη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Είναι αλήθεια πως η διγλωσσία και η αντιφατικότητα αποτελούν τη μόνιμη οδό διαχείρισης των συγκρούσεων στο πλαίσιο της Ε.Ε. Ειδικά το πεδίο της ενημέρωσης και των μέσων επικοινωνίας, το οποίο έχει πλέον άρρηκτα συνδεθεί με την παραγωγή τεχνολογίας και καινοτομίας, αποτελεί πυλώνα της οικονομικής ανάπτυξης στο πλαίσιο της Νέας Οικονομίας και έχει μετατραπεί σε πεδίο συγκρούσεων, που εντείνονται ολοένα και περισσότερο. Το ζήτημα είναι όμως ποια συμφέροντα και ποια δικαιώματα και ελευθερίες θα επικρατήσουν μέσα από τις συγκρούσεις και τις αναταράξεις που προξενεί η μετάβαση στη Νέα Εποχή: τα συμφέροντα της βιομηχανίας και των υπηρεσιών πληροφορικής και επικοινωνίας ή τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών ως τηλεθεατών-χρηστών των μέσων επικοινωνίας; Γιατί από αυτό θα κριθεί στη συνέχεια το μέλλον της ενημέρωσης, της ελευθερίας της έκφρασης και της δημοκρατίας σε παγκόσμια κλίμακα. * Αναπληρώτρια καθηγήτρια ΑΠΘ, Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ Η δολοφονία τής ΕΡΤ και το μέλλον της ενημέρωσης | Άρθρα και Στήλες | Από την Ελευθεροτυπία.