ΥΠΟΘΑΛΑΣΣΙΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ ΚΑΙ ΧΛΩΡΙΔΑΣ ΣΤΗΝ ΠΙΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟ

«Σπιτώνουν» τα ψάρια στο βυθό

Της ΑΝΝΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ
Δύο νέα «πυργόσπιτα» για… ψάρια, με μίνιμαλ τετράγωνες ή σωληνωτές κυψέλες, δημιουργούνται στην Πιερία. Οι εργασίες είναι πυρετώδεις για τη δημιουργία νέου τεχνητού υποθαλάσσιου «σπιτιού» στο Κίτρος Πιερίας, ενώ στα σκαριά είναι άλλο ένα στο Λιτόχωρο. Η αλιεία, μόλις ολοκληρωθούν οι κατασκευές στις ζώνες αυτές, θα απαγορευτεί για τρία χρόνια κι οι θαλάσσιοι οργανισμοί θα τεθούν υπό αυστηρή επιστημονική επιτήρηση.
  Συρόμενα αλιευτικά εργαλεία, θαλάσσια ρύπανση, υπεραλίευση, παράνομη αλιεία ήταν παράγοντες που οδήγησαν στη μείωση των ιχθυοαποθεμάτων και στην ανάγκη δημιουργίας τεχνητών υφάλων για την προστασία, αναπαραγωγή και ανάπτυξη της θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας. Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία γρήγορα αντιλήφθηκαν τη σημασία της δημιουργίας τεχνητών υφάλων και προχώρησαν με γοργά βήματα. Η Ιταλία κατασκεύασε τον πρώτο τεχνητό ύφαλο στην Αδριατική το 1974, ενώ η Ισπανία και η Γαλλία συναγωνίζονται η μια την άλλη, με πάνω από 100 τεχνητούς υφάλους.
Ευνοϊκό περιβάλλον
Τι ακριβώς όμως είναι ο τεχνητός ύφαλος; Πρόκειται για κατασκευή η οποία βυθίζεται, υπό προδιαγραφές, στον πυθμένα της θάλασσας, ώστε να μιμηθεί ορισμένα χαρακτηριστικά φυσικών υφάλων. Λειτουργεί ως καταφύγιο για τους θαλάσσιους ζωντανούς οργανισμούς που συγκεντρώνονται μέσα ή γύρω απ’ αυτόν και δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον. Κι αν οι ευρωπαϊκές χώρες δημιουργούν τεχνητούς υφάλους, οι ΗΠΑ προτιμούν παλιά λεωφορεία, οικοσυσκευές ή παλιά αεροπλάνα, δηλαδή κατασκευές από τις οποίες έχουν αφαιρεθεί όλα τα ρυπογόνα φορτία και ποντίζονται στη θάλασσα.
Ο πρώτος τεχνητός ύφαλος για την αναπαραγωγή θαλάσσιων οργανισμών κατασκευάστηκε πιλοτικά στην πατρίδα μας μόλις το 1999, στο Φανάρι Ροδόπης. Φτιάχτηκε τρία μίλια από την ακτή, σε βάθος 23 μέτρων, στα πρότυπα υφάλων άλλων μεσογειακών χωρών. Σήμερα έχουν υπερπολλαπλασιαστεί οι γόπες, οι πέρκες κ.ά.
Ο επόμενος τεχνητός ύφαλος χρηματοδοτήθηκε από το Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης σε ζώνη 15 τετραγωνικών χιλιομέτρων, με μια μικτή τεχνική στο βυθό του όρμου Χοχυλαρίου, μεταξύ Καλύμνου και Κω, τον Μάιο του 2005. Η αρχιτεκτονική του επηρεάστηκε από τον τεχνητό ύφαλο στο νησί Σκούμπου της Ιαπωνίας, τον οποίο είχαν επισκεφθεί Καλύμνιοι ψαράδες. Το έργο προτάθηκε τότε συμπτωματικά από το νυν υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Θανάση Τσαυτάρη, ο οποίος τότε ήταν γενικός γραμματέας Ερευνας και Τεχνολογίας.
Με προεδρικό διάταγμα (2006) απαγορεύθηκαν εφ’ όρου ζωής τα συρόμενα εργαλεία μεταξύ Καλύμνου – Κω. Το ψάρεμα απαγορεύτηκε από 15 Απριλίου μέχρι 30 Μαΐου, ώστε να γεννήσουν τα ψάρια, ενώ για τους ερασιτέχνες επιτράπηκε τα Σαββατοκύριακα, εφ’ όσον κάθε σκάφος δεν θα ‘χε ψαριά μεγαλύτερη των 5 κιλών. Λόγω των θετικών αποτελεσμάτων, δημιουργήθηκαν άλλοι δύο τεχνητοί ύφαλοι, στον όρμο Αγίου Ιωάννη Αμμουδιάς Πρέβεζας και στη θέση Κακούδι Ιερισσού Χαλκιδικής.
Οι ψαράδες είπαν ναι
Πρωτεύοντα ρόλο για την επιτυχία του εγχειρήματος στην Κάλυμνο έπαιξε η σχεδόν καθολική συναίνεση των ψαράδων. «Διαπιστώσαμε μεγάλη διαφορά και αύξηση διαφόρων ειδών ψαριών εξαιτίας του τεχνητού υφάλου. Αυξήθηκαν τα μπαρμπούνια, τα μελανούρια κ.ά. Ζούμε από την αλιεία και θέλουμε να προστατέψουμε τα ψάρια. Δεν σημαίνει, βέβαια, πως δεν υπάρχουν προβλήματα. Θα μπορούσε ο ύφαλος να προστατευτεί καλύτερα, γιατί χτυπιέται από την παράνομη αλιεία, από ελάχιστους που ρίχνουν δυναμίτες, από ερασιτέχνες που κάνουν νυχτερινό ψάρεμα και από ψαροντουφεκάδες. Υπάρχουν γριγρί που ψαρεύουν ανεξέλεγκτα στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει αντιληφθεί τη σημασία που έχει ο ύφαλος· μένει να το καταλάβουν και το Ναυτιλίας και το Περιβάλλοντος, και να τον προστατεύουν καλύτερα», μας αναφέρει ο πρόεδρος των Αλιέων Νοτίου Αιγαίου, Γιώργος Κατσοτούρχης.
Σήμερα στην Κάλυμνο υπάρχουν τσιμεντένιες φωλιές σε βάθος 12 ώς 40 μέτρων κι αποτελούνται από 680 πύργους, τριών τύπων, οι οποίοι συναρμολογήθηκαν στο βυθό από Καλύμνιους δύτες. Υπάρχουν 450 τσιμεντένια μπλοκ των 10 τόνων και 2.000 κυβικά μέτρα πέτρας διάσπαρτα. Ο ύφαλος έγινε «στέκι» για ροφούς, μπαρμπούνια, λυθρίνια, συναγρίδες, σαργούς, χαρακίδες, χάννους, πέρκες κι άλλα ψάρια του Αιγαίου, που βρήκαν ασφαλές… μαιευτήριο για να γεννήσουν τ’ αβγά τους.