Δευτέρα 5 Μαΐου 2014

Χέρμπερτ Μαρκούζε: “Η δυνατότητα να εκλέγεις ελεύθερα αφέντες, δεν εξαλείφει ούτε τούς αφέντες, ούτε τούς δούλους”.

ΑΠΟ ΒLACKΜEDITERRANEANPIRATE
http://wp.me/pPn6Y-iBn



«η δυνατότητα να εκλέγεις ελεύθερα αφέντες δεν εξαλείφει ούτε τούς αφέντες ούτε τούς δούλους».
Χέρμπερτ Μαρκούζε
– Ο Μονοδιάστατος άνθρωπος

“για κάθε απελευθέρωση χρειάζεται πρώτα η συνειδητοποίηση τής σκλαβιάς”

Αντί να αναζητά την αποκλειστικότητα της επανάστασης στην εργατική τάξη, o Μαρκούζε τόνισε ότι εν δυνάμει επαναστατικοί φορείς ήταν οι μη ενσωματωμένες στο σύστημα μειονότητες, οι παρείσακτοι και η ριζοσπαστική διανόηση μέσω της διαμόρφωσης της «μεγάλης άρνησης»..


”Κάθε συνειδητοποίηση, κάθε εμπειρία που δεν δέχεται τα κυρίαρχα κοινωνικά συμφέροντα σαν τον υπέρτατο

νόμο σκέψης και συμπεριφοράς, θα πρέπει να αμφισβητήσει τις ανάγκες και τις ικανοποιήσεις του κατεστημένου

με τους όρους τού αληθινού και τού πλαστού..
Οι όροι αυτοί είναι προπάντων ιστορικοί και έχουν ιστορική αντικειμενικότητα.

Η αξιολόγηση των αναγκών και της ικανοποίησής τους, σε δοσμένες συνθήκες, επιβάλλει την παραδοχή κριτηρίων

προτεραιότητας, κριτηρίων που να έχουν σχέση με την ποιοτικά ανώτερη εξέλιξη τού ατόμου, χάρη στην ποιοτικά

ανώτερη χρησιμοποίηση των υλικών και πνευματικών εφοδίων, που διαθέτουν και που μπορούμε να τα

υπολογίσουμε.

Οι όροι «αλήθεια» και «πλαστότητα» των αναγκών εκφράζουν αντικειμενικές καταστάσεις, σε βαθμό που η

ικανοποίηση σε παγκόσμια κλίμακα των βιοτικών αναγκών και, παραπέρα, η προοδευτική ελάττωση της

εξοντωτικής εργασίας και της φτώχειας, αποτελούν κριτήρια με παγκόσμια ισχύ.

Αλλά, σαν ιστορικά κριτήρια που είναι, ποικίλλουν ανάλογα με τις περιοχές και το επίπεδο ανάπτυξής τους·

έπειτα, μπορούμε να τα ορίσουμε μονάχα αν αντιμάχονται (περισσότερο ή λιγότερο) τα κυρίαρχα κριτήρια.

Ποιό δικαστήριο, όμως, θα αποφανθεί γι’ αυτό;

Σε τελευταία ανάλυση, τα ίδια τα άτομα είναι εκείνα, που θ’ απαντήσουν σ’ αυτό το ζήτημα των αληθινών και των

πλαστών αναγκών, αλλά μόνο σε τελευταία ανάλυση, όταν δηλαδή θα είναι ελεύθερα να δώσουν τις καθαρά δικές

τους απαντήσεις.

Όσο δεν έχουν καμία αυτονομία, όσο είναι ετερόφωτα κι ετεροκαθοριζόμενα (έστω και στο επίπεδο των ενστίκτων

τους), η απάντηση που θα δίνουν δεν θα μπορεί να θεωρηθεί σαν δική τους. ”.

Στο πρώτο κεφάλαιο τού βιβλίου του Ο μονοδιάστατος άνθρωπος,

το οποίο έχει τον τίτλο «η μονοδιάστατη κοινωνία»,

εξετάζει κυρίως δύο θέματα,

αφ’ ενός μεν τις «πλαστές» ανάγκες πού προβάλλει η σύγχρονη κοινωνία στον άνθρωπο και τον πιέζει να τις αποδεχτεί,

αφ’ ετέρου δε την απόκτηση της ελευθερίας.

Μπορεί και τα δύο αυτά να συνοψισθούν σε ένα πού είναι

η απελευθέρωση από την δουλεία των «ψευδών» αναγκών..

Μιλώντας για «ψευδείς» ανάγκες, εννοεί αυτές πού καθορίζονται «από δυνάμεις εξωτερικές» πού ο άνθρωπος δεν μπορεί να ελέγξει, γιατί «έχουν ετερόνομη ανάπτυξη καί ικανοποίηση».

Τέτοιες «ψευδείς» ανάγκες δημιουργούν μια «ευφορία μέσα στην δυστυχία».

Γράφει ο Μαρκούζε:

«Να αναπαύεσαι, να διασκεδάζεις, να δρας και να καταναλώνεις όπως όλοι οι άλλοι, να αγαπάς και να μισείς ό,τι αγαπούν και μισούν οι άλλοι, αυτά, στο μεγαλύτερό τους μέρος, είναι ανάγκες πλαστές».

Σε μια τέτοια «μονοδιάστατη κοινωνία» πού ζει ο άνθρωπος, ο ίδιος πρέπει να δώσει λύσεις, να καθορίσει «κριτήρια προτεραιότητας» και να διακρίνει την «αλήθεια» από την «πλαστότητα», τις «αληθινές» από τις «πλαστές» ανάγκες..
Ο άνθρωπος σήμερα δεν πρέπει να είναι «ετερόφωτο κι ετεροκαθοριζόμενο» όν, γι’ αυτό «θα πρέπει να

αμφισβητήσει τις ανάγκες και τις ικανοποιήσεις τού κατεστημένου, με τούς όρους τού αληθινού και πλαστού».

Αυτό θα πρέπει να γίνεται με προσωπική ελευθερία και όχι με την δυνατότητα επιλογής, η οποία μας επιβάλλεται έξωθεν γιατί «η δυνατότητα να εκλέγεις ελεύθερα αφέντες δεν εξαλείφει ούτε τούς αφέντες ούτε τούς δούλους».

Μέσα από αυτήν την προοπτική οριοθετεί και την ελευθερία.

Η ελευθερία δεν μπορεί να τεθεί στο πλαίσιο μιας απλής επιλογής, την οποία μας θέτει η κατεστημένη εξουσία στην κοινωνία, γιατί αυτό είναι περιορισμός της ελευθερίας.

Γι’ αυτό «δέν μπορούμε να ορίσουμε μια αληθινά ελεύθερη κοινωνία χρησιμοποιώντας τους παραδοσιακούς όρους της οικονομικής, πολιτικής και πνευματικής ελευθερίας»..

Το νόημα της ελευθερίας

Προσδιορίζοντας ο Μαρκούζε το νόημα της ελευθερίας,

γράφει ότι

η απόκτηση της πραγματικής ελευθερίας πρέπει σήμερα να εκφραστεί με «αρνητικούς όρους», ακριβώς επειδή

ζούμε σε μια κοινωνία μονοδιάστατη, καταναγκαστική, πού περιορίζει την ελευθερία σε μια δυνατότητα επιλογής

μεταξύ δύο πραγμάτων, τα οποία οι κοινωνικοί μηχανισμοί μας έχουν προσδιορίσει..

“Οικονομική ελευθερία θα πρέπει να σημαίνει απελευθέρωση από την οικονομία, απ’ τον καταναγκασμό που

ασκείται με τις οικονομικές σχέσεις και δυνάμεις, απελευθέρωση απ’ την καθημερινή πάλη για την ύπαρξη,

απαλλαγή απ’ την ανάγκη να κερδίζουμε τή ζωή μας”..

“Πολιτική ελευθερία θα πρέπει να σημαίνει απελευθέρωση απ’ την πολιτική αυτή πού πάνω της τα άτομα δεν

μπορούν να ασκήσουν ουσιαστικό έλεγχο”..

“Πνευματική ελευθερία θα πρέπει να σημαίνει αποκατάσταση της ατομικής σκέψης, πνιγμένης σήμερα από τα μέσα

μαζικής επικοινωνίας και θύμα της διαπαιδαγώγησης,

κι ακόμη θα πρέπει να σημαίνει ότι θα πάψουν να υπάρχουν κατασκευαστές της “κοινής γνώμης” κι ακόμη και κοινή γνώμη”..

Αντί να αναζητά την αποκλειστικότητα της επανάστασης στην εργατική τάξη, τόνισε ότι εν δυνάμει

επαναστατικοί φορείς ήταν οι μη ενσωματωμένες στο σύστημα μειονότητες, οι παρείσακτοι και η ριζοσπαστική

διανόηση μέσω της διαμόρφωσης της «μεγάλης άρνησης».



Απέναντι στο δογματικό σοβιετικό Μαρξισμό και τη δικτατορία του κόμματος ο Μαρκούζε ενέπνευσε τις δυνάμεις

μιας Νέας Αριστεράς που συνδύασε με κριτικό τρόπο το Μαρξισμό και τις ιδέες της συμμετοχικής δημοκρατίας και

του ανοίγματος σε μια σειρά πλουραλιστικών συμμαχιών, που περιλαμβάνουν κοινωνικά κινήματα και ομάδες

σχετικά με θέματα όπως το κοινωνικό φύλο, η φυλή, η σεξουαλικότητα, η ειρήνη και το περιβάλλον.



Ο Μαρκούζε συνέχισε ακατάπαυστα να ασκεί σκληρή κριτική στην ανεπτυγμένη καπιταλιστική βιομηχανική

κοινωνία, εκτός των άλλων και για το μιλιταρισμό, το ρατσισμό, το σεξισμό, τον ιμπεριαλισμό και την βίαιη

αποικιακού χαρακτήρα παρέμβασή της στις αναπτυσσόμενες χώρες του λεγόμενου «Τρίτου Κόσμου».

simiomatariokipon.
(αποσπασματα)
..”Όσο η διοίκηση της καταπιεστικής κοινωνίας γίνεται ορθολογιστική, παραγωγική, τεχνική και ολοκληρωτική,

τόσο τα άτομα δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα μέσα, που θα τους επιτρέψουν να τερματίσουν την

υποδούλωσή τους και ν’ αποκτήσουν την ελευθερία τους..

Βέβαια, το να θελήσει κάποιος να επιβάλει τη Λογική σε μια ολόκληρη κοινωνία, είναι μια παράδοξη και

σκανδαλώδης ιδέα – αλλά έχουμε το δικαίωμα να αμφισβητήσουμε την αρετή μιας κοινωνίας, που αυτή την ιδέα

την γελοιοποιεί, ενώ ταυτόχρονα η ίδια πάνω στον κόσμο της ασκεί μια καθολικά γενικευμένη εξουσία..

Για την απελευθέρωση χρειάζεται πρώτα η συνειδητοποίηση της δουλείας κι αυτή η συνειδητοποίηση εμποδίζεται

από κυριαρχούσες ανάγκες και ικανοποιήσεις, που τα άτομα, στο μεγαλύτερο μέρος τους, έχουν κάνει δικές τους..

Στην ιστορία, πάντοτε, ένα σύστημα ετεροκαθορισμού παραχωρούσε τη θέση του σ’ ένα άλλο· ο μοναδικός σωστός

σκοπός είναι η αντικατάσταση των πλαστών αναγκών από αληθινές, η εγκατάλειψη της καταπιεστικής

ικανοποίησης..

Είναι χαρακτηριστικός για τη σύγχρονη βιομηχανική κοινωνία ο τρόπος, που καταπνίγει τις ανάγκες εκείνες, που

ζητούν απελευθέρωση – μαζί και την ανάγκη απελευθέρωσης από κάθε άνεση, ανάπαυση και κομφόρ – και

παράλληλα στηρίζει και δικαιολογεί την καταστροφική δύναμη και την καταπιεστική λειτουργία της κοινωνίας της

αφθονίας..
Ο κοινωνικός έλεγχος γέννησε την ακατάπαυστη ανάγκη να παράγεται και να καταναλώνεται το περιττό, την

ανάγκη της αποκτηνωτικής δουλειάς, που δεν είναι πραγματικά αναγκαία, την ανάγκη μορφών ξεκούρασης, που

υποβοηθούν και οξύνουν αυτή την αποκτήνωση, την ανάγκη να διατηρούνται απατηλές ελευθερίες, όπως η

ελευθερία τού ανταγωνισμού ανάμεσα σε τιμές από τα πριν καθορισμένες, η ελευθερία ενός αυτολογοκρινομένου

τύπου, η ελευθερία τέλος να διαλέγεις ανάμεσα στις μάρκες και στα γκάτζετς..

Περιχαρακωμένη από ένα καταπιεστικό σύνολο, η ελευθερία μπορεί να γίνει αποτελεσματικό όργανο καταπίεσης.

Η ανθρώπινη ελευθερία δεν καθορίζεται ανάλογα με την εκλογή, που προσφέρεται στο άτομο· ο μόνος

αποφασιστικός παράγοντας για τον καθορισμό της είναι το τι μπορεί να διαλέξει και τι διαλέγει το άτομο.

Το κριτήριο της ελεύθερης εκλογής δεν μπορεί βέβαια να είναι απόλυτο, αλλά δεν μπορεί να είναι και εντελώς σχετικό.

Η δυνατότητα να εκλέγεις ελεύθερα αφέντες δεν εξαλείφει ούτε τους αφέντες ούτε τους δούλους. Η δυνατότητα να

διαλέγεις ελεύθερα ανάμεσα σε μια μεγάλη ποικιλία εμπορευμάτων και υπηρεσιών, δεν σημαίνει, ότι είσαι

ελεύθερος, όταν για να γίνεται αυτό θα πρέπει να ζεις μια ζωή κόπου και άγχους κάτω από τον κοινωνικό έλεγχο

θα πρέπει να είσαι αλλοτριωμένος.

Κι αν το άτομο εκδηλώνει το ίδιο με τη σειρά του τις ανάγκες, που άλλοι τού επέβαλαν, αυτό δεν σημαίνει, ότι είναι

αυτόνομο, απλούστατα σημαίνει, ότι ο έλεγχος είναι αποτελεσματικός..

Με την επιμονή μας να τονίζουμε διαρκώς τη σημασία και την αποτελεσματικότητα του κοινωνικού ελέγχου, ίσως

θα μπορούσαν να μας παρατηρήσουν, ότι δίνουμε μεγάλη σημασία στην καθοδήγηση που γίνεται με τα μέσα

μαζικής επικοινωνίας κι ότι οι ανάγκες, που τώρα έχουν επιβληθεί από τα έξω στους ανθρώπους, θα τους έρχονταν

από μόνες τους, καθώς και ο πόθος να τις ικανοποιήσουν.

Η παρατήρηση δεν είναι σωστή.

Ο ετεροκαθορισμός δεν αρχίζει τη στιγμή, που γίνεται μαζική παραγωγή ραδιοφώνων και μηχανών τηλεόρασης και

που ο έλεγχός τούς γίνεται συγκεντρωτικός.

Όταν οι άνθρωποι μπαίνουν σ’ αύτη τη φάση έχουν από πολύ πριν αλλοτριωθεί.

Εκείνο, που έχει τώρα σημασία είναι, ότι αμβλύνεται η αντίθεση (ή, η σύγκρουση) ανάμεσα στο δυνατό και στο

διαδεδομένο, ανάμεσα στις ικανοποιημένες ανάγκες και σ’ αυτές, που δεν έχουν ικανοποιηθεί..

Αυτό που ονομάζουν εξίσωση των τάξεων, φανερώνει εδώ την ιδεολογική του λειτουργία..

Το γεγονός, ότι ο εργοδότης κι ο εργάτης βλέπουν το ίδιο πρόγραμμα τηλεόρασης, ότι η δακτυλογράφος ντύνεται

τα ίδιο καλά με την κόρη του διευθυντή της, ότι ο έγχρωμος διαθέτει Κάντιλλακ κι ότι όλοι διαβάζουν την ίδια

εφημερίδα, δεν σημαίνει κι ότι οι τάξεις εξαφανίστηκαν.

Αντίθετα δείχνει μέχρι ποιό βαθμό οι καταπιεζόμενες τάξεις συμμετέχουν στις ανάγκες και τις ικανοποιήσεις, που

εξασφαλίζουν τη διατήρηση των κυρίαρχων τάξεων..

Βρισκόμαστε μπροστά σε μια απ’ τις θλιβερότερες πλευρές της αναπτυγμένης βιομηχανικής κοινωνίας:

τον ορθολογιστικό χαρακτήρα της ανορθολογικότητάς της.

Ο πολιτισμός αυτός παράγει, είναι αποτελεσματικός, είναι ικανός να αυξάνει και να γενικεύει την άνεση, να κάνει

το περιττό ανάγκη, να κάνει την καταστροφή εποικοδομητική.

Στο βαθμό που μετατρέπει τον κόσμο–αντικείμενο σε διάσταση τού ανθρώπινου πνεύματος και σώματος, η ίδια η

έννοια της αλλοτρίωσης γίνεται προβληματική.

Οι άνθρωποι αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους στα εμπορεύματά τους, βρίσκουν την ψυχή τους στο αυτοκίνητό

τους, στην ταινία υψηλής πιστότητας που έχουν, στο σπίτι τους με τα δύο επίπεδα, στον τεχνικό εξοπλισμό της

κουζίνας τους.

Ο μηχανισμός που συνδέει το άτομο με την κοινωνία του άλλαξε και ο κοινωνικός έλεγχος βρίσκεται μέσα στις

καινούργιες ανάγκες, που γέννησε..

Οι κυρίαρχες μορφές κοινωνικού ελέγχου είναι τεχνολογικές με καινούργια έννοια.

Χωρίς αμφιβολία, η τεχνική δομή και η αποτελεσματικότητα του μηχανισμού παραγωγής και καταστροφής στη

σύγχρονη περίοδο υποβοήθησαν την υποταγή τού πληθυσμού στον τωρινό καταμερισμό της εργασίας..

Ακόμη, αυτή η ενσωμάτωση συνοδεύτηκε πάντοτε από περισσότερο έκδηλες μορφές καταναγκασμού, όπως η

απώλεια των μέσων συντήρησης, η οργάνωση της δικαιοσύνης, της αστυνομίας, τού στρατού.

Αυτό συνεχίζεται και τώρα.

Σήμερα όμως, ο τεχνικός έλεγχος έχει γίνει η ενσάρκωση της Λογικής, είναι στην υπηρεσία όλων των ομάδων,

όλων των κοινωνικών συμφερόντων – έτσι ώστε κάθε αντίδραση να μοιάζει ακατανόητη και κάθε αντίσταση

αδύνατη..

Στα πιο προχωρημένα τμήματα αυτού τού πολιτισμού, ο κοινωνικός έλεγχος έχει εισχωρήσει τόσο βαθιά, ώστε

δεν πρέπει να μας ξαφνιάζει το γεγονός, ότι οι δυνάμεις αντίδρασης τού ατόμου έχουν υποστεί έντονη αλλοίωση.

Η πνευματική και συναισθηματική άρνηση του κονφορμισμού θεωρούνται σα δείγμα νεύρωσης και αδυναμίας.

Αυτή είναι η κοινωνικο-ψυχολογική πλευρά τού σημαντικότερου πολιτικού γεγονότος της σύγχρονης εποχής:

της εξαφάνισης των ιστορικών εκείνων δυνάμεων, που στο προηγούμενο στάδιο εκπροσωπούσαν καινούργιες

δυνατότητες και μορφές ζωής.”**
αποσπάσματα από την εισαγωγή /

η νάρκωση τής κριτικής : μια κοινωνία χωρίς αντιπολίτευση.

η κριτική θεωρία δεν δέχεται το δοσμένο σύνολο γεγονότων σαν ένα πλαίσιο οριστικά διαμορφωμένο

μπρος σε γεγονότα φαινομενικά αντιφατικά

η κριτική ανάλυση συνεχίζει να θεωρεί την ανάγκη της κοινωνικής αλλαγής περισσότερο φλέγουσα και πιεστική

από ποτέ

η πραγματικότητα και τα μέσα καταστροφής έχουν μια ταυτόχρονη ανάπτυξη·

η ανθρωπότητα απειλείται με ολοκληρωτικό όλεθρο·

η σκέψη, η ελπίδα, ο φόβος είναι στο έλεος τής εξουσίας·

η αθλιότητα γειτονεύει με τεράστια πλούτη.

Τα φαινόμενα αυτά, ακόμα κι αν δεν αποτελούν τον λόγο ύπαρξης της κοινωνίας, αλλά μόνο τα δευτερογενή

αποτελέσματά της, δεν δικαιολογούν μια αμερόληπτη αμφισβήτηση αυτής τής κοινωνίας ;

Ο ορθολογισμός της, η πρόοδός της και η ανάπτυξή της είναι φαινόμενα ανορθολογικά στην αρχή τους..

Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος τού πληθυσμού, εγκλιματισμένο σ’ αυτόν τον τρόπο σκέψης, δέχεται αυτή

την κοινωνία, δεν την κάνει περισσότερο λογική και λιγότερο αξιοκατάκριτη.

Η διάκριση ανάμεσα στην αληθινή και στην κίβδηλη συνείδηση, ανάμεσα στο πραγματικό και στο άμεσο

συμφέρον, δεν έχασε τίποτα απ’ τη σημασία της.

Πρέπει όμως να αποδειχτεί.

Κάθε άνθρωπος πρέπει να την αναζητήσει και να βρει το μονοπάτι που θα τον φέρει από την κίβδηλη στην αληθινή

συνείδηση, απ’ το άμεσο στο πραγματικό του συμφέρον.

Και μπορεί να το κάνει μόνο όταν αισθανθεί την ανάγκη ν’ αλλάξει τον τρόπο ζωής του, ν’ απορρίψει το θετικό, ν’

αρνηθεί.

Πρέπει λοιπόν να αμφισβητηθούν τα πάντα..

Ένα τυχαίο γεγονός μπορεί ν’ αλλάξει την κατάσταση, αλλά αν δεν συγκλονισθεί η ίδια η συμπεριφορά του

ανθρώπου με τη συνειδητοποίηση από μέρους του τού τι έγινε και τι εμποδίστηκε να γίνει,

ακόμα και μια καταστροφή δεν πρόκειται να φέρει ποιοτική αλλαγή..

Σ’ αυτήν την κοινωνία ο παραγωγικός μηχανισμός τείνει να γίνει ολοκληρωτικός, με την έννοια ότι καθορίζει

ταυτόχρονα τις δραστηριότητες, τις μορφές και τις ικανότητες που απαιτεί η κοινωνική ζωή, και τις επιθυμίες και

τις ανάγκες των ανθρώπων.

Έτσι δεν υπάρχει πια αντίθεση ανάμεσα στη δημόσια και την ιδιωτική ζωή, στις κοινωνικές και τις ατομικές

ανάγκες.

Η τεχνολογία επιτρέπει την εγκαθίδρυση καινούργιων, πιο αποτελεσματικών και πιο ευχάριστων, μορφών

κοινωνικού ελέγχου και κοινωνικής συνοχής.

Υπάρχει και μια άλλη πλευρά αυτής τής ολοκληρωτικής τάσης :

εξαπλώνεται στις λιγότερο ανεπτυγμένες ή και προβιομηχανικές περιοχές τού κόσμου.

.Με την ιδιότητά της τού τεχνολογικού συνόλου, η προχωρημένη βιομηχανική κοινωνία είναι και π ο λ ι τ ι κό

σύνολο, είναι η τελευταία φάση ενός ειδικά ιστορικού σ χ ε δ ί ο υ.

Πραγματοποιούνται, δηλαδή, η γνώση, ο μετασχηματισμός και η οργάνωση της φύσης, σαν απλά υποστηρίγματα

της κυριαρχίας. Μέσα απ’ την τεχνολογία, η μόρφωση, η πολιτική και η οικονομία ανακατεύονται σ’ ένα πανταχού

παρόν σύστημα που καταβροχθίζει ή απωθεί κάθε αντίρροπη τάση.



Αυτό το σύστημα διαθέτει μεγάλη παραγωγικότητα, κι ένα διαρκώς αυξανόμενο δυναμικό, που σταθεροποιούν την

κοινωνία και περιορίζουν την τεχνική πρόοδο μέσα στο καταπιεστικό σχήμα.

Ο τεχνολογικός ορθολογισμός έγινε ορθολογισμός πολιτικός.

Διαφωτιστικά είναι, απ’ αυτή την άποψη, το ράδιο και η τηλεόραση.

Αρκεί να ακούει κανείς επί μία ώρα μερικές μέρες συνέχεια, χωρίς να τα κλείνει την ώρα των διαφημίσεων,

αλλάζοντας ανά διαστήματα σταθμό.**

αποσπάσματα από το πρώτο μέρος/

η μονοδιάστατη κοινωνία/κεφάλαιο 1 : οι καινούργιες μορφές ελέγχου

Η άνεση, η αποτελεσματικότητα, η λογική, και η έλλειψη ελευθερίας μέσα σ’ ένα δημοκρατικό πλαίσιο,

να τι χαρακτηρίζει τον προχωρημένο βιομηχανικό πολιτισμό και συνηγορεί για την τεχνική πρόοδο.

Με τη θεσμοποίησή τους και την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία, οι ελευθερίες και τα δικαιώματα συμμερίστηκαν

και την τύχη αυτής τής κοινωνίας.

Η υλοποίησή τους εξαφάνισε τις προϋποθέσεις τους.

Οικονομική ελευθερία θα πρέπει να σημαίνει α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η από την οικονομία, απελευθέρωση απ’ την

καθημερινή πάλη για την ύπαρξη, απαλλαγή απ’ την ανάγκη να κερδίζουμε τη ζωή μας.

Πολιτική ελευθερία θα πρέπει να σημαίνει α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η απ’ την πολιτική αυτή πάνω στην οποία τα άτομα

δ.εν μπορούν να ασκήσουν ουσιαστικό έλεγχο.

Πνευματική ελευθερία θα πρέπει να σημαίνει αποκατάσταση της ατομικής σκέψης, που είναι σήμερα πνιγμένη από

τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και θύμα τής διαπαιδαγώγησης· θα πρέπει ακόμα να σημαίνει ότι θα πάψουν να

υπάρχουν κατασκευαστές τής «κοινής γνώμης», και η ίδια η κοινή γνώμη ακόμα.

Αν οι προτάσεις αυτές έχουν έναν τόνο εξωπραγματικό, αυτό δεν συμβαίνει επειδή είναι ουτοπικές, αλλά επειδή

είναι ισχυρές οι δυνάμεις που τις αντιμάχονται..

Τό αποτέλεσμα είναι η ευφορία μέσα στη δυστυχία.

Να αναπαύεσαι, να διασκεδάζεις, να δρας και να καταναλώνεις όπως όλοι οι άλλοι, να αγαπάς και να μισείς ό,τι

αγαπούν και μισούν οι άλλοι, αυτά στο μεγαλύτερό τους μέρος είναι ανάγκες πλαστές.

Το γεγονός ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει το άτομο ανανεώνουν και δυναμώνουν συνεχώς αυτές τις

ανάγκες, με αποτέλεσμα το άτομο να τις κάνει πια δικές του, να ταυτιστεί μαζί τους, και να αναζητά τον εαυτό του

στην ικανοποίησή τους, δεν αλλάζει σε τίποτα το πρόβλημα..

Οι ανάγκες παραμένουν αυτό που πάντα ήταν, προϊόντα μιας κοινωνίας που τά κυρίαρχα συμφέροντά της

απαιτούν την καταπίεση..
Οι καταπιεστικές ανάγκες είναι οι ισχυρότερες, αυτό είναι γεγονός τετελεσμένο, καθιερωμένο από την ήττα και την αμάθεια.

Είναι όμως και ένα γεγονός που πρέπει ν’ αλλάξει, και το άτομο που «ευημερεί» έχει το ίδιο συμφέρον ως προς

αυτό, όσο και εκείνοι που πληρώνουν την ευημερία του με τη δικιά τους αθλιότητα..

Σε τελευταία ανάλυση, τα ίδια τα άτομα είναι εκείνα που θ’ απαντήσουν σ’ αυτό το ζήτημα των αληθινών και των

πλαστών αναγκών, αλλά μόνο σε τελευταία ανάλυση, όταν δηλαδή θα είναι ελεύθερα να δώσουν τις καθαρά δικές

τους απαντήσεις.

Όσο δεν έχουν καμιά αυτονομία, όσο είναι ετερόφωτα κι ετεροκαθοριζόμενα (και στο επίπεδο τών ενστίκτων τους

έστω), η απάντηση που θα δίνουν δεν θα μπορεί να θεωρηθεί σαν δική τους.

Για τον ίδιο λόγο όμως, κανένα δικαστήριο δεν μπορεί να διεκδικήσει το δικαίωμα να καθορίσει τις ανάγκες που θα

πρέπει να καλλιεργηθούν και να ικανοποιηθούν.

Ένα τέτοιο δικαστήριο θα πρέπει να το απορρίψουμε· απ’ την άλλη, όμως, αυτό δεν θα πρέπει να μας κάνει να

παρατήσουμε το πρόβλημα :

με ποιον τρόπο, άνθρωποι που έχουν υποστεί αποτελεσματική και πετυχημένη κυριάρχηση, θα μπορέσουν να

πλάσουν οι ίδιοι τις συνθήκες της ελευθερίας ;

Όσο η διοίκηση της καταπιεστικής κοινωνίας γίνεται ορθολογιστική, παραγωγική, τεχνική και ολοκληρωτική, τόσο

περισσότερο τα άτομα δυσκολεύονται να καταλάβουν τα μέσα που θα τούς επιτρέψουν να τερματίσουν την

υποδούλωσή τους και να αποκτήσουν την ελευθερία τους.

Βέβαια, το να θελήσει κάποιος να επιβάλει γενικευμένα τη Λογική σε ολόκληρη την κοινωνία, αυτό είναι μια

παράδοξη και σκανδαλώδης ιδέα – έχουμε όμως το δικαίωμα και να αμφισβητήσουμε την αρετή μιας κοινωνίας που

αυτή την ιδέα την γελοιοποιεί, ενώ ταυτόχρονα η ίδια ασκεί πάνω στον κόσμο της μια καθολικά γενικευμένη

εξουσία.

Για κάθε απελευθέρωση χρειάζεται πρώτα η συνειδητοποίηση τής σκλαβιάς.
Πηγή: Thomas GataTrue Democracy NOW!-Facebook

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

skaleadis

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...